خانه های تاریخی شیراز | راهنمای کامل بازدید از عمارت های سنتی

شیراز

خانه های تاریخی شیراز

خانه های تاریخی شیراز گنجینه هایی پنهان از تاریخ و هنر هستند که هر خشت و آجرشان داستانی از گذشته های دور را روایت می کند و پنجره ای بی واسطه به سبک زندگی گذشتگان این شهر می گشاید. این عمارت های باشکوه نه تنها نمونه های بی نظیری از معماری اصیل ایرانی به شمار می روند، بلکه هویت فرهنگی شیراز را در دل خود حفظ کرده اند و قدم زدن در آن ها تجربه ای فراموش نشدنی از سفر در زمان را به بازدیدکنندگان هدیه می دهد. این مقاله راهنمایی جامع برای کشف و لذت بردن از این گنجینه های ارزشمند است.

خانه های تاریخی شیراز؛ دروازه هایی به گذشته

شیراز، شهر شعر و ادب، همواره مهد فرهنگ و تمدن بوده است. در دل بافت تاریخی این شهر، عمارت هایی کهنسال با معماری خیره کننده، آینه ای تمام نما از ذوق و هنر دوران زندیه، قاجار و اوایل پهلوی هستند. این خانه ها، با وجود گذشت سالیان دراز، همچنان استوار ایستاده اند تا داستان زندگی مردمان خود، شکوه جشن ها و آرامش روزمرگی ها را زمزمه کنند. هر یک از این بناها، با تزئینات منحصر به فرد و فضای دلنشین خود، گویی دریچه ای به گذشته باز می کنند و بازدیدکننده را به سفری در اعماق تاریخ دعوت می کنند. از حوض های فیروزه ای و باغچه های سرسبز تا ارسی های رنگارنگ و سقف های نقاشی شده، همه و همه دست به دست هم داده اند تا تصویری بی بدیل از سبک زندگی در ایران قدیم را پیش چشم بگذارند.

خانه های تاریخی با کاربری موزه و جاذبه گردشگری (قابل بازدید)

بسیاری از خانه های تاریخی شیراز، به همت سازمان میراث فرهنگی و بخش خصوصی، با حفظ اصالت خود، کاربری جدیدی یافته اند و به موزه ها، گالری ها و فضاهای فرهنگی تبدیل شده اند. این تغییر کاربری نه تنها به حفظ و نگهداری این گنجینه ها کمک کرده، بلکه فرصتی فراهم آورده تا عموم مردم بتوانند به راحتی از زیبایی های آن ها بازدید کرده و با تاریخ و هنر شیراز بیشتر آشنا شوند. هر یک از این خانه ها قصه ای جداگانه دارند و خود به تنهایی یک جاذبه گردشگری تمام عیار محسوب می شوند که ارزش حداقل یک بار بازدید را دارند.

خانه زینت الملک

خانه زینت الملک، یکی از برجسته ترین و زیباترین عمارت های تاریخی شیراز، در دوران قاجار ساخته شده و تا سالیان دراز محل زندگی زینت الملک قوامی، دختر قوام الملک چهارم و همسر فروغ الملک بود. این خانه به دلیل آینه کاری های بی نظیر، گچ بری های استادانه و کاشی کاری های هفت رنگ خیره کننده، شهرت فراوانی دارد. یکی از ویژگی های بارز این خانه، ارتباط زیرزمینی آن با نارنجستان قوام است که در گذشته به عنوان اندرونی باغ قوام مورد استفاده قرار می گرفته است. زیرزمین این خانه امروزه میزبان موزه مشاهیر فارس است که در آن تندیس های مومی از بزرگان و مشاهیر فارس به نمایش گذاشته شده اند و به همین دلیل به موزه مادام توسو شیراز نیز معروف است. بازدید از این خانه فرصتی بی نظیر برای غرق شدن در هنر و تاریخ یک دوران پرشکوه را فراهم می آورد.

  • دوره تاریخی: اواخر قاجار
  • کاربری فعلی: موزه مشاهیر فارس و نگارخانه
  • معماری برجسته: آینه کاری، گچ بری، کاشی کاری هفت رنگ، نقاشی روی سقف های چوبی، حیاط مرکزی بزرگ با دو حوض و باغچه های زیبا.
  • داستان یا نکته تاریخی: ارتباط زیرزمینی با نارنجستان قوام که به عنوان اندرونی خانواده قوام مورد استفاده قرار می گرفته است.
  • آدرس: شیراز، خیابان لطفعلی خان زند، ضلع غربی نارنجستان قوام
  • ساعات بازدید: معمولاً از ۹ صبح تا ۷ عصر (در فصول مختلف و تعطیلات ممکن است تغییر کند، پیشنهاد می شود قبل از بازدید، اطلاعات به روز را کسب کنید).
  • هزینه ورودی: دارد.
  • نزدیک ترین جاذبه ها: نارنجستان قوام، مسجد نصیرالملک (مسجد صورتی)، خانه نصیرالملک.

خانه منطقی نژاد

خانه منطقی نژاد، نمونه ای دیگر از معماری باشکوه اواخر دوران قاجار، متعلق به حاج محمدحسن منطقی نژاد، یکی از تجار سرشناس شیراز بود. این خانه به دلیل تالار آینه کاری شده خود، شهرت خاصی دارد که آن را در زمره زیباترین نمونه های آینه کاری در ایران قرار می دهد. حیاط سرسبز خانه منطقی نژاد با حوض مستطیلی و گلدان های شمعدانی، فضایی آرامش بخش و دلنشین ایجاد کرده است. بخش شاه نشین خانه نیز با نقاشی های دیواری، گچ بری و مقرنس کاری های زیبا آراسته شده است. این خانه در ابتدا میزبان موزه موسیقی (موزه آواها و نواها) بود که مجموعه ای غنی از سازهای قدیمی، کارگاه ساخت ساز و آرشیو موسیقی را در خود جای داده بود. در سالیان اخیر نیز تلاش هایی برای تبدیل آن به موزه تخصصی قرآن و هنرهای اسلامی صورت گرفته است.

  • دوره تاریخی: اواخر قاجار
  • کاربری فعلی: موزه موسیقی (موزه آواها و نواها) و موزه هنرهای اسلامی (در حال حاضر موقتاً تعطیل است).
  • معماری برجسته: تالار آینه کاری، نقاشی روی دیوار شاه نشین، ارسی های چوبی با شیشه های رنگی، حیاط باصفا.
  • آدرس: شیراز، حدفاصل سه راه نمازی و سردزک، کنار گذر شاهچراغ، خانه تاریخی منطقی نژاد
  • ساعات بازدید و هزینه ورودی: در حال حاضر موقتاً تعطیل است.
  • نزدیک ترین جاذبه ها: حرم شاهچراغ، مسجد نو.

خانه سعادت

خانه سعادت، عمارتی زیبا از دوران قاجار، در بافت قدیمی محله سنگ سیاه شیراز واقع شده است. این خانه که متعلق به تاجرزاده ای به نام «حاج میرزا آقا سعادت» بوده، با تزئینات چشم نوازی از کاشی کاری، گچ کاری، آجرکاری و حجاری آراسته شده است. حیاط مرکزی با حوض فیروزه ای، و اتاق های سه دری و پنج دری، جلوه ای از معماری اصیل ایرانی را به نمایش می گذارند. این خانه پس از مرمت، به «موزه خاتم شیراز» تبدیل شده و نمایشگاهی دائمی از آثار بی بدیل هنر خاتم کاری ایران را در خود جای داده است. بازدیدکنندگان علاوه بر لذت بردن از فضای تاریخی، می توانند از نزدیک با نحوه ساخت این آثار هنری نیز آشنا شوند و حتی در کارگاه های آموزشی شرکت کنند.

  • دوره تاریخی: قاجار
  • کاربری فعلی: موزه خاتم شیراز و کارگاه های زنده صنایع دستی.
  • معماری برجسته: کاشی کاری، گچ کاری، آجرکاری، حجاری، گره چینی، حیاط مرکزی و حوض فیروزه ای.
  • چرا باید از این خانه بازدید کرد؟ آشنایی با هنر خاتم کاری، تماشای کارگاه های زنده، خرید سوغات هنری.
  • آدرس: شیراز، منطقه ۸ شهرداری، بلوار دستغیب، گذر سنگ سیاه.
  • هزینه ورودی: رایگان (در زمان نگارش این مقاله).
  • نزدیک ترین جاذبه ها: آرامگاه سیبویه، محله سنگ سیاه.

خانه فروغ الملک

خانه فروغ الملک، متعلق به تیمسار اسماعیل قوام، ملقب به فروغ الملک و همسر زینت الملوک، در محله سنگ سیاه شیراز قرار دارد. این عمارت سه طبقه با تزئینات آجرکاری، گچ کاری، مشبک کاری و کاشی کاری، جلوه ای از هنر قاجاری را به تصویر می کشد. خانه فروغ الملک پس از سال ها کاربری های مختلف (مانند دبستان)، در سال ۱۳۷۷ به ثبت ملی رسید و پس از مرمت، در سال ۱۳۸۱ به «موزه هنر معاصر فارس» یا «موزه مشکین فام» تبدیل شد. در این موزه، آثار هنرمندان برجسته معاصر فارس در زمینه های نقاشی، خطاطی، حجاری، مجسمه سازی و عکاسی به نمایش گذاشته شده اند. بازدید از این خانه، فرصتی برای دیدن تلفیق تاریخ و هنر معاصر را فراهم می کند.

  • دوره تاریخی: اواخر قاجار و اوایل پهلوی
  • کاربری فعلی: موزه هنر معاصر فارس (موزه مشکین فام).
  • معماری برجسته: آجرکاری، گچ کاری، مشبک کاری، کاشی کاری، شاه نشین و حوض خانه.
  • داستان یا نکته تاریخی: این خانه در سالیان دور به عنوان دبستان فروغ الملک نیز استفاده می شده است.
  • آدرس: شیراز، بلوار آیت الله دستغیب، محله سنگ سیاه، پشت امامزاده بی بی دختران.
  • ساعات بازدید و هزینه ورودی: اطلاعات به روز را از طریق منابع معتبر کسب کنید.
  • نزدیک ترین جاذبه ها: بقعه بی بی دختران، محله سنگ سیاه.

خانه صالحی

خانه صالحی، یادگار دیگری از دوران قاجار، در نزدیکی حرم شاهچراغ و در محله قدیمی سنگ سیاه واقع شده است. این خانه نیز با الهام از معماری سنتی ایرانی و شامل بخش های اندرونی و بیرونی ساخته شده است. حیاط مرکزی با حوض بیضی شکل و اتاق های سه دری و پنج دری، فضایی دلباز و دلنشین را به وجود آورده اند. از مهمترین ویژگی های هنری این خانه می توان به کاشی کاری های هفت رنگ با طرح های اسلیمی، گل و مرغ و تصاویر پادشاهان ادوار مختلف اشاره کرد. خانه صالحی از سال ۱۳۸۴ به «موزه لباس های سنتی و آئینی شیراز» تبدیل شده است. در این موزه مجموعه ای غنی از پوشاک اقوام و فرهنگ های مختلف ایران به نمایش گذاشته شده که بازدید از آن برای علاقه مندان به فرهنگ و پوشش سنتی، بسیار جذاب خواهد بود.

  • دوره تاریخی: قاجار
  • کاربری فعلی: موزه لباس های سنتی و آئینی.
  • معماری برجسته: کاشی کاری های هفت رنگ، گره چینی، گچ کاری و حیاط مرکزی.
  • چرا باید از این خانه بازدید کرد؟ آشنایی با پوشش سنتی شیرازی ها و اقوام مختلف ایرانی.
  • آدرس: شیراز، میدان احمدی، محله سرباغ، ابتدای گذر هفت پیچ (روبه روی شاهچراغ).
  • ساعات بازدید و هزینه ورودی: اطلاعات به روز را از طریق منابع معتبر کسب کنید.
  • نزدیک ترین جاذبه ها: حرم شاهچراغ، حمام وکیل، بازار وکیل.

خانه ضیائیان

خانه ضیائیان، عمارتی ساده اما دلنشین از دوران قاجار، در محله تاریخی سنگ سیاه شیراز قرار دارد. این خانه برخلاف بسیاری از عمارت های اعیانی شیراز، با سادگی و ظرافت خاص خودنمایی می کند. مهم ترین ویژگی هنری این خانه، کاشی کاری های هفت رنگ آن است که با تنوع رنگ و نقش ونگار، زیبایی خیره کننده ای به فضا بخشیده اند. بر روی این کاشی ها، داستان ها و شمایل های مختلفی از شخصیت های تاریخی و افسانه ای نقش بسته است که هر بیننده ای را مجذوب خود می کند. خانه ضیائیان در حال حاضر به عنوان «هنرسرای شیراز» فعالیت می کند و میزبان کارگاه های هنری و نمایشگاه های فصلی است که به آن جلوه ای پویا و زنده بخشیده اند.

  • دوره تاریخی: قاجار (بیش از ۱۲۰ سال قدمت)
  • کاربری فعلی: هنرسرای شیراز و کارگاه های هنرهای سنتی.
  • معماری برجسته: کاشی کاری هفت رنگ با نقش های داستانی و شمایل های تاریخی، حیاط مرکزی.
  • آدرس: شیراز، منطقه ۸ شهرداری، محله تاریخی سنگ سیاه، خیابان قاآنی شمالی، کوچه مقنی ها، پلاک ۱۲.
  • هزینه ورودی: رایگان (در زمان نگارش این مقاله).
  • نزدیک ترین جاذبه ها: محله سنگ سیاه، خانه فروغ الملک.

خانه توکلی

خانه توکلی، یکی از خانه های قدیمی شیراز که در دوران قاجار بنا شده، به دلیل پنجره های مشبک و کاشی کاری های وسیعش شهرت دارد. این کاشی ها، به ویژه در زیرزمین خانه که زمانی قهوه خانه سنتی بوده، داستان هایی از جمله قصه حضرت یوسف را با پوشش و سبک قاجاری به تصویر کشیده اند. حیاط مرکزی با حوض و بنای چهارطرفه، و ایوان رو به حیاط، فضایی دلپذیر را ایجاد کرده است. اگرچه این خانه در حال حاضر نیاز به رسیدگی بیشتری دارد، اما همچنان نمونه ای برجسته از هنر کاشی کاری و معماری قاجاری شیراز به شمار می رود.

  • دوره تاریخی: قاجار و اوایل پهلوی
  • کاربری فعلی: در حال مرمت و احیا (در حال حاضر وضعیت نامشخص و نیاز به رسیدگی بیشتر).
  • معماری برجسته: پنجره های مشبک، کاشی کاری هفت رنگ و معرق با نقش های داستانی و شمایل بزرگان.
  • آدرس: شیراز، محله قدیمی گودعربان، خیابان لطفعلی خان زند، کوچه ۱۸۴، پلاک ۸.
  • نزدیک ترین جاذبه ها: مدرسه خان، بازار زرگرها.

خانه شوریده شیرازی

خانه شوریده شیرازی، متعلق به فصیح الملک (محمدتقی شیرازی)، شاعر نامدار دوره قاجار، از دیگر خانه های تاریخی شیراز است. این عمارت دو طبقه با حیاط مرکزی، در گذشته محل رفت و آمد اشراف و بزرگان شهر بوده است. تزیینات این خانه شامل کاشی کاری، سقف های تزئینی، ارسی های چوبی، گچ بری و سنگ های آزرده مشبک است. با وجود آنکه این خانه در سال های اخیر مورد مرمت قرار گرفته، اما همچنان برای حفظ و احیای کامل آن نیاز به توجه و بازسازی بیشتری دارد تا بتواند میراث فرهنگی این شاعر بزرگ را برای نسل های آینده حفظ کند.

  • دوره تاریخی: قاجار
  • کاربری فعلی: موزه و کتابخانه (نیاز به مرمت بیشتر).
  • معماری برجسته: کاشی کاری های ظریف، ارسی های چوبی، سقف های منبت کاری، گچ بری.
  • داستان یا نکته تاریخی: خانه شاعر نابینای برجسته دوران قاجار، شوریده شیرازی.
  • آدرس: شیراز، منطقه ۸ شهرداری، محله سرباغ، ابتدای کوچه هفت پیچ، منشعب از بازار حاج زینل.

خانه نصیرالملک

خانه نصیرالملک، در جوار مسجد نصیرالملک (مسجد صورتی)، یکی از معروف ترین خانه های قدیمی شیراز و متعلق به حاج حسنعلی خان نصیرالملک، حاکم فارس در دوره قاجار بود. این خانه در گذشته بخشی از مجموعه بزرگی بود که تنها تالار اصلی، حیاط اندرونی، حیاط بیرونی و زیرزمین آن باقی مانده است. ارسی های چوبی با گره چینی و شیشه های رنگی، گچ بری و آینه کاری، از مهمترین تزئینات این بنا هستند. زیرزمین وسیع و پرپیچ وخم این خانه با نورگیرهای مشبک سنگی و قوس های زیبا، از دیگر ویژگی های معماری آن است. این خانه پس از مرمت، به عنوان پایگاه پژوهش بافت قدیم شیراز مورد استفاده قرار می گیرد.

  • دوره تاریخی: قاجار
  • کاربری فعلی: پایگاه پژوهش بافت قدیم شیراز.
  • معماری برجسته: ارسی های چوبی با شیشه های رنگی، گچ بری، آینه کاری، زیرزمین وسیع.
  • آدرس: شیراز، گود عربان، خیابان لطفعلی خان زند، بین خیابان روزبهان و بلوار دستغیب، کنار مسجد نصیرالملک.
  • نزدیک ترین جاذبه ها: مسجد نصیرالملک.

خانه محتشم

خانه محتشم شیراز، از قدیمی ترین خانه های این شهر، قدمتی به دوران زندیه و قاجار دارد. این خانه در حوالی ارگ کریم خان زند واقع شده و معماری آن ترکیبی از سبک های زندیه و قاجار را به نمایش می گذارد. بخش غربی آن به دوره زندیه و بخش شرقی به دوران قاجار تعلق دارد. تزئینات خانه شامل سنگ های حجاری شده با نقوش برجسته حیوان و گل، گچ بری، نقاشی رنگ روغن روی سقف های چوبی، کاشی کاری و آینه کاری است. ایوان غربی با ستون های سنگی و ارسی های زیبا، و دو حوض سنگی در حیاط، از جاذبه های این خانه هستند. در حال حاضر، معاونت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس در این مکان مستقر است و امکان بازدید عمومی از آن فراهم نیست.

  • دوره تاریخی: زندیه و قاجار
  • کاربری فعلی: معاونت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس (امکان بازدید عمومی ندارد).
  • معماری برجسته: سنگ حجاری شده، گچ بری، نقاشی رنگ روغن روی سقف، کاشی کاری، آینه کاری، ارسی.
  • آدرس: شیراز، منطقه ۸ شهرداری، خیابان ۲۲بهمن، بین خیابان ناصر خسرو و خیابان فردوسی (نزدیک ارگ کریم خان).

خانه صابر

خانه صابر، یکی از زیباترین خانه های تاریخی شیراز، به اواخر دوران زندیه و اوایل قاجار تعلق دارد و متعلق به تاجری شیرازی به نام حسن علی صابر سنگری بوده است. این خانه به دلیل طراحی مبتنی بر قرینه سازی دقیق و ظریف خود، در زمان ساخت، سبکی نوین و بی نظیر را به نمایش گذاشته است. قرینگی در تمامی جزئیات، حتی از بالای بام خانه، کاملاً مشهود است. تزئینات داخلی همچون گچ بری، آجرکاری، کاشی کاری، مشبک کاری و معرق کاری، به این عمارت جلوه ای باشکوه بخشیده اند. خانه صابر در حال حاضر به عنوان خانه هنر شیراز فعالیت می کند و میزبان نمایشگاه های هنرمندان شیرازی است.

  • دوره تاریخی: اواخر زندیه و اوایل قاجار
  • کاربری فعلی: خانه هنر شیراز.
  • معماری برجسته: قرینه سازی بی نظیر، گچ بری، آجرکاری، کاشی کاری، مشبک کاری، معرق کاری، گره چینی، حیاط مرکزی با حوض.
  • آدرس: شیراز، روبه روی شاهچراغ، محله سرباغ، بن بست کدخدا، پلاک ۶۲.
  • نزدیک ترین جاذبه ها: حرم شاهچراغ، آرامگاه سیبویه، خانه منطقی نژاد، مسجد جامع عتیق.

عمارت شاپوری

عمارت شاپوری، یکی از زیباترین خانه های تاریخی شیراز، به اوایل دوره پهلوی تعلق دارد و در خیابان انوری واقع شده است. این عمارت، تلفیقی بی نظیر از معماری سنتی ایرانی و سبک های مدرن اروپایی را به نمایش می گذارد. ستون های قرینه سازی شده، گچ بری ها و کاشی کاری های رنگی، از ویژگی های بارز معماری آن هستند. عمارت شاپوری در میان باغی وسیع با مساحت تقریبی ۵۰۰۰ متر مربع قرار گرفته که با درختان متنوع و حوضی بزرگ، فضایی دلنشین را برای بازدیدکنندگان فراهم آورده است. این عمارت که زمانی متعلق به تاجر ثروتمند «عبد الصاحب شاپوری» بود، اکنون به عنوان رستوران، کافی شاپ و فضای نمایشگاهی مورد استفاده قرار می گیرد و فرصتی عالی برای تجربه صرف غذا در فضایی تاریخی را به ارمغان می آورد.

  • دوره تاریخی: اوایل پهلوی
  • کاربری فعلی: رستوران، کافی شاپ و نمایشگاه های فرهنگی و هنری.
  • معماری برجسته: تلفیق معماری مدرن اروپایی و سنتی ایرانی، ستون های قرینه سازی شده، نقش برجسته هخامنشی.
  • آدرس: شیراز، خیابان انوری، روبه روی خیابان اهلی.
  • نزدیک ترین جاذبه ها: مسجد و بازار وکیل، باغ نارنجستان قوام، ارگ کریم خانی، باغ ارم.
  • امکانات رفاهی: رستوران، کافی شاپ.

خانه های تاریخی شیراز با کاربری اقامتگاه و رستوران (تجربه زندگی در تاریخ)

اقامت در خانه های تاریخی شیراز، فراتر از یک سفر معمولی، تجربه ای عمیق از هم نشینی با تاریخ و فرهنگ است. این اقامتگاه ها که با دقت و ظرافت مرمت شده اند، حس زندگی در دوران گذشته را به مهمانان خود هدیه می دهند. تصور کنید شب را در اتاقی با ارسی های رنگی و سقف های نقاشی شده به صبح می رسانید و صبحانه را در حیاطی با حوض فیروزه ای و صدای آب میل می کنید. این اقامتگاه ها نه تنها امکان استراحت و اقامت را فراهم می کنند، بلکه خود به جاذبه ای توریستی تبدیل شده اند که روح شیراز قدیم را در هر گوشه و کنارشان به نمایش می گذارند.

اقامتگاه سنتی فروغ مهر

این بوتیک هتل زیبا، بخشی از مجموعه بزرگتر تیمسار اسماعیل قوام (فروغ الملک) بود که اکنون به یکی از جذاب ترین اقامتگاه های شیراز تبدیل شده است. اقامتگاه فروغ مهر، فرصتی بی بدیل برای تجربه زندگی اشرافی قاجاری را فراهم می کند. فضای نوستالژیک و اتاق های زیبا، هر مسافری را به گذشته می برد و تجربه ای دلنشین از اقامت در شیراز را به ارمغان می آورد.

  • نام اقامتگاه: اقامتگاه سنتی فروغ مهر (بوتیک هتل)
  • قدمت و داستان خانه اصلی: بخشی از مجموعه خانه فروغ الملک که به تیمسار اسماعیل قوام تعلق داشت.
  • ویژگی ها و تجربه خاص: اقامتی لوکس در فضایی تاریخی و اشرافی.
  • آدرس: اطلاعات دقیق برای رزرو معمولاً در وب سایت های رزرو اقامتگاه موجود است.

هتل سنتی گلشن

هتل سنتی گلشن، با قدمتی حدود ۲۰۰ سال، یکی از قدیمی ترین و اصیل ترین اقامتگاه های سنتی شیراز به شمار می رود. این هتل در نزدیکی جاذبه های معروفی مانند خانه و مسجد نصیرالملک قرار گرفته و با حفظ معماری قاجاری خود، فضایی آرام و دلپذیر را برای مهمانان فراهم می کند. اقامت در هتل گلشن، فرصتی برای تجربه زندگی در خانه های سنتی و دسترسی آسان به بافت تاریخی شهر است.

  • نام اقامتگاه: هتل سنتی گلشن
  • قدمت: حدود ۲۰۰ سال (قاجار)
  • ویژگی ها و تجربه خاص: اولین اقامتگاه سنتی در شیراز با فضایی آرام و دسترسی آسان به جاذبه ها.
  • آدرس: اطلاعات دقیق برای رزرو معمولاً در وب سایت های رزرو اقامتگاه موجود است.

خانه پرهامی

خانه پرهامی، با قدمتی حدود ۲۰۰ سال از دوران قاجار، یکی از دوست داشتنی ترین خانه های تاریخی شیراز است که امروزه به اقامتگاه بومگردی و رستوران سنتی تبدیل شده است. این خانه در منطقه گود عربان، یکی از قدیمی ترین محله های شیراز، قرار دارد. فضای حیاط با حوض فیروزه ای، تخت های سنتی و گلدان های گل، جلوه ای از زندگی قدیم را به نمایش می گذارد. در خانه پرهامی می توانید غذاهای سنتی شیراز مانند کلم پلو و دمپختک را در محیطی دلپذیر تجربه کنید.

  • نام اقامتگاه: خانه پرهامی (بومگردی و رستوران سنتی)
  • قدمت: حدود ۲۰۰ سال (قاجار)
  • ویژگی ها و تجربه خاص: اقامت در فضایی بومی، تجربه غذاهای محلی شیراز.
  • آدرس: شیراز، خیابان لطفعلی خان زند، محله گود عربان، کوچه ۳۶، پلاک ۱۰.

اقامتگاه سنتی پنج دری

اقامتگاه سنتی پنج دری، فرصتی برای تجربه زندگی در خانه های قدیمی باصفا با قدمتی به طول تاریخ قاجاری است. این اقامتگاه با فضای نوستالژیک و دلنشین خود، علاوه بر ارائه اقامتی به صرفه، فاصله بسیار کمی تا حرم شاهچراغ و وسایل حمل ونقل عمومی دارد. پنج دری با حفظ عناصر معماری اصیل شیرازی، حس همراهی با تاریخ را برای مهمانانش به ارمغان می آورد.

  • نام اقامتگاه: اقامتگاه سنتی پنج دری
  • قدمت: قاجار
  • ویژگی ها و تجربه خاص: فضای نوستالژیک و دلنشین، نزدیکی به حرم شاهچراغ.
  • آدرس: اطلاعات دقیق برای رزرو معمولاً در وب سایت های رزرو اقامتگاه موجود است.

بوتیک هتل راوی

بوتیک هتل راوی، روایت کننده داستان «خانه تاریخی جهانپور غنی» است که از اواخر دوره زندیه آغاز شد و در عهدهای قاجار و پهلوی شکل گرفت. این خانه پس از سال ها فراموشی و متروکه ماندن، در سال ۱۳۹۷ مرمت و بازسازی شد و با تبدیل شدن به بوتیک هتل راوی، بار دیگر روزهای پرشکوه خود را بازیافت. هر یک از اتاق های این هتل با نام زنان تأثیرگذار هر دوره نام گذاری شده اند که ایده جالبی پشت این نام گذاری است و به داستان سرایی اقامتگاه می افزاید.

  • نام اقامتگاه: بوتیک هتل راوی (خانه تاریخی جهانپور غنی)
  • قدمت: اواخر زندیه، قاجار، پهلوی
  • ویژگی ها و تجربه خاص: خانه ای با قدمت سه دوره تاریخی، نام گذاری خاص اتاق ها.
  • آدرس: اطلاعات دقیق برای رزرو معمولاً در وب سایت های رزرو اقامتگاه موجود است.

اقامتگاه سنتی داروش

با انتخاب بوتیک هتل داروش، این فرصت را دارید تا در یک خانه قاجاری و اشرافی تمام عیار اقامت کنید. یکی از ویژه ترین امکانات این خانه تاریخی در شیراز، حمام سنتی قاجاری آن است که امکان حمام کردن با تمام رسم ورسوماتش مانند مشت ومال، ماساژ و نوشیدن شربت را فراهم می کند. داروش با حفظ تمامی جزئیات و تزئینات اصیل، تجربه ای متفاوت و لوکس از زندگی در دل تاریخ را ارائه می دهد.

  • نام اقامتگاه: اقامتگاه سنتی داروش
  • قدمت: قاجار
  • ویژگی ها و تجربه خاص: اقامت در خانه ای اشرافی، حمام سنتی با خدمات کامل.
  • آدرس: اطلاعات دقیق برای رزرو معمولاً در وب سایت های رزرو اقامتگاه موجود است.

خانه های تاریخی در حال مرمت و احیا (نویدبخش آینده)

حفظ و احیای خانه های تاریخی شیراز، تلاشی ارزشمند برای نگاهبانی از هویت فرهنگی و هنری این سرزمین است. بسیاری از این عمارت ها، نیازمند مرمت و بازسازی هستند و با حمایت سازمان میراث فرهنگی، مشارکت بخش خصوصی و همت علاقه مندان، در حال بازسازی و احیا می باشند. این اقدامات نه تنها به بقای فیزیکی این بناها کمک می کند، بلکه زمینه را برای کاربری های جدید و بهره برداری فرهنگی و گردشگری از آن ها فراهم می آورد تا داستانشان در دل تاریخ زنده بماند.

خانه تاریخی برکت

خانه تاریخی برکت با مساحتی حدود ۵۸۰ متر مربع، یکی از خانه های در اولویت مرمت است. تزئینات گچ کاری، نقاشی ها و مرجوک کاری های سقف در قسمت شاه نشین این خانه بسیار هنرمندانه و دیدنی اند. مرمت این بنا با هدف حفظ ارزش های معماری و آماده سازی آن برای کاربری های آتی در جریان است.

خانه تاریخی عبدالحمید تولایی

خانه تاریخی عبدالحمید تولایی، یکی از تماشایی ترین خانه های قاجاری شیراز است که مرمت آن در سال ۱۳۹۹ آغاز شد. این خانه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و اکنون در لیست واگذاری به بخش خصوصی است تا برای اولین بار به روی گردشگران باز شود و میزبان فعالیت های فرهنگی و هنری گردد.

خانه تاریخی عطروش

خانه حاج محمود عطروش، ملک شخصی یکی از تجار در عهد قاجار بود و یکی از بهترین و نفیس ترین نمونه های کاشی کاری هفت رنگ در عهد قاجار را می توان در این خانه پیدا کرد. در تزئینات نقاشی این خانه از مضامین مختلف ادبی، هنری، تاریخی و مذهبی و نقوش مردان و زنان استفاده شده که بسیار قابل توجه اند و اهمیت هنری فراوانی دارند.

چالش ها و خانه های تاریخی تخریب شده (داغی بر پیکر تاریخ)

در کنار تلاش ها برای حفظ و احیای خانه های تاریخی شیراز، متاسفانه تعدادی از این گنجینه های ارزشمند در گذر زمان، به دلایل مختلفی همچون عدم بودجه کافی برای مرمت، بی توجهی، توسعه بی رویه شهری و حتی سرقت تزئینات، دچار تخریب کامل یا جزئی شده اند. این فقدان، نه تنها از دست رفتن یک بنای فیزیکی، بلکه از دست رفتن بخشی از هویت و حافظه تاریخی شهر است. خانه هایی که زمانی محل زندگی و شور و هیجان بوده اند، اکنون تنها نامی از آن ها باقی مانده یا به ویرانه ای تبدیل شده اند.

تخریب یک خانه تاریخی، تنها از بین رفتن یک بنا نیست؛ پاک شدن بخشی از حافظه جمعی و از دست رفتن فرصتی برای اتصال نسل های آینده به ریشه های فرهنگی خود است.

نمونه هایی از این خانه های از دست رفته یا در حال تخریب، داغی است بر پیکر تاریخ شیراز. برای مثال، سقف نقاشی شده شاه نشین «خانه تاریخی فرهادی» که اکنون در مکانی دیگر سر درآورده، نمونه ای از این بی توجهی ها است. آگاهی عمومی و مشارکت همگانی در حفظ این میراث، نقشی حیاتی در جلوگیری از تکرار این اتفاقات تلخ دارد. این خانه ها، بدون بافت پیرامونی خود، هویت اصلی شان را از دست می دهند و در معرض آسیب های بیشتری قرار می گیرند، لذا حفاظت از بافت تاریخی شهر به همان اندازه حفاظت از خود بناها اهمیت دارد.

راهنمای عملی بازدید از خانه های تاریخی شیراز

بازدید از خانه های تاریخی شیراز می تواند تجربه ای عمیق و پر از کشف باشد، به شرط آنکه با برنامه ریزی و آمادگی لازم صورت گیرد. برای بهره مندی حداکثری از این سفر تاریخی، به نکات زیر توجه کنید.

بهترین زمان بازدید

شیراز بهار و پاییز دل انگیزی دارد. بهترین زمان برای بازدید از خانه های تاریخی شیراز، فصول بهار (به ویژه فروردین و اردیبهشت) و پاییز (مهر و آبان) است که آب و هوا مطبوع بوده و طبیعت شهر در اوج زیبایی خود قرار دارد. در این فصول، می توانید با آرامش بیشتری در حیاط ها و باغچه های عمارت ها قدم بزنید و از نور و رنگ ارسی ها لذت ببرید. از نظر ساعت بازدید، اوایل صبح یا اواخر عصر (نزدیک به زمان غروب آفتاب) بهترین زمان ها هستند، چرا که خانه ها خلوت ترند و نور ملایم آفتاب، جلوه ای خاص به کاشی کاری ها و شیشه های رنگی می بخشد.

مسیرهای پیشنهادی برای گشت و گذار پیاده

بسیاری از خانه های تاریخی شیراز در بافت قدیم و در نزدیکی یکدیگر قرار گرفته اند و بهترین راه برای بازدید از آن ها، گشت و گذار پیاده است. یک مسیر پیشنهادی می تواند از حرم شاهچراغ آغاز شود و با عبور از کوچه های محله سنگ سیاه و گود عربان، شما را به خانه های سعادت، فروغ الملک، ضیائیان، منطقی نژاد و سپس خانه صالحی و شوریده شیرازی برساند. ادامه این مسیر می تواند به سمت خانه زینت الملک، نارنجستان قوام، مسجد و خانه نصیرالملک و در نهایت عمارت شاپوری منتهی شود. این مسیرها، فرصت بی نظیری برای دیدن زندگی جاری در بافت قدیمی شهر و کشف زیبایی های پنهان آن را فراهم می آورند.

نکات مهم برای بازدید

  • کفش راحت: مسیرهای پیاده روی در بافت تاریخی شیراز ممکن است طولانی باشند، بنابراین پوشیدن کفش راحت ضروری است.
  • پوشش مناسب: هنگام بازدید از اماکن مذهبی یا خانه های تاریخی که جنبه مذهبی دارند، رعایت پوشش مناسب و شئونات اسلامی اهمیت دارد.
  • دوربین عکاسی: برای ثبت زیبایی های بی بدیل معماری و تزئینات، حتماً دوربین عکاسی به همراه داشته باشید.
  • رعایت سکوت و احترام: در فضاهای موزه و نمایشگاه، سکوت را رعایت کرده و به میراث فرهنگی احترام بگذارید.
  • اطلاعات به روز: قبل از بازدید، ساعات کار و هزینه ورودی خانه ها را از منابع معتبر یا وب سایت های رسمی بررسی کنید، چرا که ممکن است تغییر کنند.
  • آب آشامیدنی: به خصوص در فصول گرم، آب کافی به همراه داشته باشید.

حمل و نقل

اکثر خانه های تاریخی شیراز در محدوده مرکزی شهر و بافت قدیمی قرار دارند. دسترسی به این مناطق با تاکسی، اتوبوس و در برخی موارد با مترو (ایستگاه های نزدیک مانند زندیه یا وکیل) امکان پذیر است. پس از رسیدن به بافت تاریخی، بهترین روش جابجایی پیاده روی است. همچنین می توانید از سرویس های تاکسی آنلاین برای رفت و آمد به مناطق نزدیک بافت استفاده کنید.

معماری اصیل در خانه های تاریخی شیراز (ویژگی های مشترک و هنر نهفته)

خانه های تاریخی شیراز، هر یک داستانی منحصر به فرد از زندگی گذشته را روایت می کنند، اما همگی در اصول و عناصر کلیدی معماری سنتی ایران مشترکند. این خانه ها، بیش از آنکه صرفاً محل سکونت باشند، خود اثر هنری زنده و تپنده ای محسوب می شوند که نبوغ معماران ایرانی را به وضوح نشان می دهند. درک این عناصر، به درک عمیق تری از فلسفه و زیبایی این بناها کمک می کند.

مروری بر سبک های غالب

معماری خانه های تاریخی شیراز، به ویژه در دوران زندیه و قاجار، از ویژگی های مشترکی برخوردار است که آن ها را از دیگر سبک ها متمایز می کند. در دوران زندیه، سادگی و استحکام در کنار ظرافت در تزئینات دیده می شود، در حالی که در دوره قاجار، شاهد اوج شکوه و تزئینات پرکار با الهام از هنر اروپایی در کنار اصالت ایرانی هستیم. اوایل دوره پهلوی نیز تلفیقی از سنت و مدرنیته را به ارمغان آورد.

عناصر کلیدی معماری

این خانه ها با رعایت اصول پایداری و تهویه طبیعی، آسایش و زیبایی را همزمان فراهم می کردند:

  • حیاط مرکزی و حوض: قلب تپنده هر خانه تاریخی، حیاط مرکزی آن است. حوض آبی در میانه حیاط، نه تنها نقش مهمی در تعدیل دما و رطوبت فضا ایفا می کرد، بلکه عنصر بصری آرامش بخشی بود که با انعکاس آسمان و بنا، جلوه ای دوچندان به فضا می بخشید. باغچه های کوچک و درختان نارنج نیز سرسبزی و عطر دلنشینی به این فضا می دادند.
  • اتاق های سه دری و پنج دری: این اتاق ها با پنجره های متعدد و مرتفع، امکان نورپردازی طبیعی و تهویه مطبوع را فراهم می کردند. تعداد درها نشان دهنده ابهت و کاربری اتاق بود؛ سه دری برای فضاهای خصوصی تر و پنج دری برای تالارهای پذیرایی و شاه نشین ها.
  • ارسی ها و شیشه های رنگی: ارسی ها، پنجره های کشویی چوبی با شیشه های رنگی، اوج هنر نور و رنگ در معماری ایرانی هستند. نور خورشید با عبور از این شیشه ها، فضایی رؤیایی و پر از رنگ ایجاد می کرد که با حرکت خورشید در طول روز، تغییر می کرد و به فضا زندگی می بخشید. این شیشه ها همچنین نقش مهمی در کنترل دما و حفظ حریم خصوصی داشتند.
  • گچ بری، آینه کاری و نقاشی روی سقف: دیوارهای و سقف های خانه های تاریخی شیراز، بوم های نقاشی برای هنرمندان بوده اند. گچ بری های ظریف با نقوش گیاهی و هندسی، آینه کاری های خیره کننده که فضا را گسترده تر و پرنورتر نشان می دادند، و نقاشی های روی سقف با مضامین اساطیری، تاریخی، مذهبی یا حتی صحنه هایی از زندگی روزمره، اوج هنر تزئینی را به نمایش می گذارند.
  • کاشی کاری هفت رنگ و معرق: کاشی کاری های هفت رنگ و معرق، به ویژه در دوره قاجار، به یکی از شاخصه های معماری شیراز تبدیل شدند. این کاشی ها، اغلب با نقوش گل ومرغ، شمایل انسان، و داستان های تاریخی یا مذهبی، دیوارهای حیاط و ایوان ها را مزین می کردند و روایتگر قصه هایی از گذشته بودند.
  • بادگیرها و سرداب ها: این عناصر، نشان دهنده هوش بالای معماران ایرانی در استفاده از سیستم های تهویه طبیعی بودند. بادگیرها، هوای خنک را از بیرون به داخل خانه هدایت می کردند، و سرداب ها (زیرزمین ها) با دمای پایین تر خود، پناهگاهی در گرمای تابستان بودند و محلی برای نگهداری مواد غذایی.
  • اندرونی و بیرونی: فلسفه اندرونی و بیرونی، بازتابی از فرهنگ و سبک زندگی ایرانی است که بر حفظ حریم خصوصی خانواده (اندرونی) و فضایی برای پذیرایی از مهمانان و فعالیت های اجتماعی (بیرونی) تأکید داشت. این تفکیک فضایی، با دالان ها و هشتی ها از یکدیگر جدا می شدند.

مقایسه ای کوتاه با معماری مدرن

خانه های تاریخی شیراز در مقایسه با بسیاری از سازه های مدرن امروزی، برتری های قابل توجهی در زمینه آرامش، تهویه طبیعی و پایداری زیست محیطی دارند. این بناها با استفاده از مصالح طبیعی و طراحی هوشمندانه، بدون نیاز به سیستم های سرمایشی و گرمایشی پرمصرف، محیطی دلپذیر و پایدار را فراهم می کردند. فضاهای دلباز، نور طبیعی فراوان و اتصال به طبیعت از طریق حیاط مرکزی، حس آرامش و زندگی را به ارمغان می آورد که در آپارتمان های بتنی امروزی کمتر یافت می شود.

سوالات متداول

مشهورترین خانه های تاریخی شیراز برای بازدید کدامند؟

برخی از مشهورترین خانه های تاریخی شیراز که برای بازدید عموم جذاب هستند شامل خانه زینت الملک، خانه منطقی نژاد، خانه سعادت، خانه فروغ الملک، خانه صالحی، خانه ضیائیان، عمارت شاپوری و خانه صابر می شوند. هر یک از این خانه ها ویژگی های معماری و کاربری منحصر به فردی دارند که آن ها را متمایز می کند.

خانه های قدیمی شیراز در کدام محله ها متمرکز شده اند؟

بیشتر خانه های قدیمی شیراز در بافت تاریخی و محله های کهن این شهر مانند محله سنگ سیاه، گود عربان، سرباغ و اطراف حرم شاهچراغ متمرکز شده اند. این تمرکز جغرافیایی، بازدید پیاده از چندین خانه را در یک روز امکان پذیر می سازد.

آیا امکان بازدید از تمام خانه های تاریخی شیراز وجود دارد؟

خیر، امکان بازدید از تمام خانه های تاریخی شیراز وجود ندارد. از بیش از ۱۲۰۰ خانه تاریخی موجود در این شهر، تنها تعداد محدودی برای بازدید عموم در دسترس هستند. برخی از این خانه ها هنوز ملک شخصی هستند، برخی در حال مرمت می باشند و متاسفانه تعدادی نیز به طور کامل تخریب شده اند.

چگونه می توانم در یک خانه تاریخی در شیراز اقامت کنم؟

چندین خانه تاریخی در شیراز به اقامتگاه های سنتی و بوتیک هتل تبدیل شده اند که فرصت اقامت در فضای تاریخی را فراهم می کنند. از جمله این اقامتگاه ها می توان به اقامتگاه سنتی فروغ مهر، هتل سنتی گلشن، خانه پرهامی، اقامتگاه سنتی پنج دری، بوتیک هتل راوی و اقامتگاه سنتی داروش اشاره کرد. می توانید از طریق وب سایت های رزرو آنلاین یا تماس مستقیم با آن ها، برای اقامت خود برنامه ریزی کنید.

بهترین فصل برای بازدید از خانه های تاریخی شیراز چه زمانی است؟

بهترین فصول برای بازدید از خانه های تاریخی شیراز، بهار (به ویژه ماه های فروردین و اردیبهشت) و پاییز (به ویژه ماه های مهر و آبان) است. در این فصول آب و هوا بسیار مطبوع بوده و گشت و گذار در باغ ها و حیاط ها لذت بخش تر است.

کدام خانه ها دارای کافه یا رستوران هستند؟

عمارت شاپوری دارای رستوران و کافی شاپ فعال است. همچنین، خانه پرهامی نیز علاوه بر اقامتگاه، رستوران سنتی دارد که می توانید غذاهای محلی شیراز را در آنجا تجربه کنید. برخی دیگر از خانه های تاریخی که به اقامتگاه تبدیل شده اند نیز ممکن است خدمات غذایی و نوشیدنی به مهمانان خود ارائه دهند.

سفر در زمان: راهنمای کامل خانه های تاریخی شیراز (از زندیه تا پهلوی + آدرس و اطلاعات بازدید)

خانه های تاریخی شیراز، بیش از صرفاً بناهایی قدیمی، گنجینه هایی بی بدیل از هنر، معماری و فرهنگ ایرانی هستند. قدم زدن در این عمارت های باشکوه، نه تنها فرصتی برای تحسین زیبایی های بصری است، بلکه امکان تجربه زندگی در گذشته، آشنایی با سبک زندگی نیاکان و غرق شدن در آرامشی عمیق را فراهم می آورد. هر آجر، هر کاشی، و هر ارسی رنگی در این خانه ها، داستانی از تاریخ این سرزمین کهن را روایت می کند و حس همراهی با گذشته را در بازدیدکننده زنده نگه می دارد.

این مقاله کوشید تا راهنمایی جامع و کاربردی برای کشف این خانه ها باشد؛ از معرفی عمارت های قابل بازدید و اقامتگاه های سنتی گرفته تا اشاره به خانه های در حال مرمت و چالش های پیش روی حفظ این میراث. شیراز با این خانه ها، روح زنده ای از تاریخ را در خود جای داده که هر بازدیدکننده ای را به سفری در زمان دعوت می کند. برای تجربه مستقیم این سفر دلنشین و قدم زدن در کوچه پس کوچه های تاریخ شیراز، کافی است چمدان ببندید و خود را به این شهر شعر و ادب بسپارید. سهم ما در حفظ این گنجینه ها، نه فقط با بازدید، بلکه با آگاهی و حمایت از تلاش های مرمتی است تا این بناها برای نسل های آینده نیز پابرجا بمانند. امیدواریم این سفر تاریخی به شیراز، تجربه ای بی نظیر و به یادماندنی برای شما باشد.

آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "خانه های تاریخی شیراز | راهنمای کامل بازدید از عمارت های سنتی" هستید؟ با کلیک بر روی گردشگری و اقامتی، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "خانه های تاریخی شیراز | راهنمای کامل بازدید از عمارت های سنتی"، کلیک کنید.

دیدگاهتان را بنویسید