نگاهی به علت زانودرد و شیوه درمان آن

آفتاب نیوز :

زانو درد شکایت رایجی در میان بسیاری از بزرگسالان است که اغلب با ساییدگی عمومی ناشی از فعالیت های روزانه مانند راه رفتن، خم شدن، ایستادن و بلند کردن بدن همراه است. البته کسانی که می دوند یا ورزش هایی می کنند که با پریدن یا چرخش همراه است بیشتر در معرض درد و مشکلات زانو هستند. اما منشا بروز زانو درد هر چه باشد می تواند در برخی شرایط بسیار آزاردهنده باشد و حتی فرد را در انجام کار های روزمره ناتوان کند.

فاکتور مهم سن

دکتر ایمان محمدپور، جراح و متخصص بیماری های استخوان و مفاصل و تعویض مفصل و آسیب های ورزشی در مورد درد های ناشی از زانو می گوید: «یکی از شایع ترین درد های ناشی از مفاصل، درد زانوست که تقریباً همه افراد در پاره ای از زندگی خود آن را تجربه کرده اند. زانو درد علت های بسیار متفاوتی دارد. اما یکی از فاکتور های مهمی که می تواند در تشخیص دلایل بروز درد کمک موثری به حساب بیاید سن بیمار است.

به این ترتیب مثلاً در مورد علت زانو درد یک خانم جوان بین 20 تا 30 سال که ورزشکار هم نیست خیلی نباید به دنبال آسیب های لیگامانی (رباط) یا منیسکی که معمولاً در ورزشکاران دیده می شود یا آرتروز بود. چون معمولاً علت درد این مشکلات نیستند.»

زانو درد در کودکان

به گفته دکتر محمد پور گاهی زانو درد در کودکان هم دیده می شود. یکی از مهم ترین دلایل درد های ناحیه زانو درکودکان بیماری است به نام بیماری ازگود اشلاتر (Osgood-Schlatter disease).

 در این بیماری، تاندون دچار التهاب می شود و برجستگی و تورم دقیقاً زیر کشکک ایجاد و باعث می شود زانوی بچه ها مثلاً بعد از ورزش، در پوزیشن هایی مانند سجده یا وقتی زانو روی زمین قرار می گیرد درد بگیرد. اما درحالت استراحت و هنگامی که ورزش نمی کنند مشکلی ندارند.

 مشکل ازگود اشلاتر اغلب پس از بلوغ اسکلتی مثلاً در سنین هفده -هجده سالگی برای پسر ها و چهارده – پانزده سالگی برای دختر ها برطرف می شود. درمان آن هم قرار نگرفتن زانو به طور مستقیم بر زمین، کم کردن فعالیت؛ به ویژه ورزش های سنگین است تا زانو کمتر دچار التهاب شود. در واقع باید بااین بیماری مدارا شود تا دوره آن بگذرذ و در سنین بالاتر بهبود حاصل شود.

کندرو مالاسی پاتلا

این متخصص بیماری های استخوان می گوید بعضی خانم های جوان خانه دار که ورزش سنگین هم نمی کنند بدون توجه به اضافه وزن هنگام نشست و برخاست از نوعی درد در جلوی زانو شکایت می کنند.

در مورد این گونه زانو درد ها می توان گفت سبک زندگی این افراد به کشکک زانوی آن ها فشار می آورد. یعنی اغلب ناچارند در طول روز به جای آسانسور از پله استفاده کنند، عادت دارند روی زمین بنشینند، از سرویس بهداشتی فرنگی استفاده نمی کنند یا اضافه وزن هم دارند.

مشکل این افراد التهاب در غضروف عمقی پاتلاست که به اشتباه به آن نرمی غضروف می گویند که اغلب با اصلاح سبک زندگی و کاهش وزن برطرف خواهد شد.

یعنی درحد امکان باید کمتر از پله استفاده کنند. روی زمین دو یا چهارزانو نشینند، حتماً پشت میز غذا بخورند و نماز بخوانند. در واقع اگر عضلات چهارسر زانوی این افراد تقویت شود زانو بیشتر ساپورت می شود و می تواند شوک های وارد شده در فعالیت های روزانه را بهتر جذ ب کند.

البته انجام ورزش هایی که پزشک توصیه می کند، دارو های ضد التهاب، فیزیوتراپی و آب درمانی هم می تواند در کاهش درد موثر واقع شود.

آسیب های ورزشی

دکتر محمد پور می گوید مردان ورزشکار، کسانی که در سنین فعالیت های زیاد هستند و همچنین سابقه آسیب ورزشی یا تصادف دارند بیشتر مستعد آسیب های عناصر حیاتی مثل منیسک، رباط صلیبی یا غضروف هستند.

ریشه بروز این مشکلات و علت درد با معاینه توسط متخصص، ام آر آی یا عکس تشخیص داده می شود که اغلب می تواند مربوط به آسیب مینیسک، رباط های صلیبی یا جانبی و آسیب های غضروفی باشد. ضمن آنکه می تواند مربوط به مشکلاتی در عناصر دیگری از مفصل زانو هم باشد که باعث درد بیمار شد ه اند.

 البته در مورد مردان جوانی که سابقه آسیب های ورزشی دارند مشکل آرتروز یا التهاب غضروف که در خانم های جوان شایع تر است کمتر مطرح می شود.

آرتروز زانو

به گفته این متخصص بیماری های استخوان، یکی از شایع ترین دلایل زانو درد در افراد مسن مربوط به مشکل آرتروز است. البته اصلاح سبک زندگی در کاهش مشکلات مربوط به آرتروز هم بسیار موثر است.

همچنین توجه به بهداشت عمومی و امید به زندگی افراد هم می تواند با آسیب های مفصلی و آرتروز زانو در ارتباط باشد؛ بنابراین ممکن است آرتروز زانو در درجات پایین و مراحل اولیه فقط با درد همراه باشد، اما پیشرفت بیماری باعث تغییر شکل زانو خواهد شد که گاهی این تغییر شکل می تواند پا را به صورت پرانتزی در آورد و همچنین محدودیت های حرکتی برای او به دنبال داشته باشد؛ تا حدی که صاف و خم کردن زانو هم مشکل باشد و هنگام پیاده روی بیمار مدام نیاز به استراحت داشته باشد.

در مراحل پیشرفته تر بیماری، بیمار قادر به پیاده روی یا انجام کار های خانه نیست و حتماً باید از دارو استفاده کند. ضمن آنکه گاهی مصرف قرص هم موثر واقع نخواهد شد.

درمان

دکتر محمد پور می گوید طیف چنین مشکلاتی در زانو گسترده است. یعنی در مراحل پایین که آرتروز هنوز زانو را کاملاً تخریب نکرده است، بهبود سبک زندگی و کاهش وزن خیلی موثر است. اما وقتی بیماران ورزش های توصیه شده پزشک را انجام نمی دهند، زیاد از پله بالا و پایین می روند و هنگام غذا خوردن و نماز خواندن پشت میز نمی نشینند مشکل آرتروز آن ها زودتر و بیشتر پیشرفت خواهد کرد.

البته اصلاح سبک زندگی و رعایت همه این نکات باعث بهبود کامل مشکل آرتروز نخواهد شد؛ اما می تواند مانع از پیشرفت بیماری شود یا روند رشد آن را کندتر کند.

تعویض مفصل

به گفته دکتر محمد پور مراجعه به موقع به متخصص در روند درمان تاثیر زیادی خواهد داشت؛ بنابراین وقتی بیماری پیشرفته کرده یعنی زانو تغییر شکل داده و غضروف مفصلی از بین رفته، درمان های دارویی، فیزیوتراپی، آب درمانی و تزریق داخل مفصلی چندان جوابگو نخواهند بود؛ و در نهایت تنها گزینه موثر برای بهبود علامت ها و اصلاح زانو تعویض مفصل است. این روش می تواند فرد را کاملاً به سطح قبلی زندگی برگرداند؛ به اندازه ای که می تواند زندگی نرمالی داشته باشد. یعنی مانند قبل هنگام سفر یا پیاده روی مشکل نداشته باشد و مجبور نباشد مدام از دارو های ضد التهاب استفاده کند.

البته در مراحل متوسط که درمان با دارو، اصلاح سبک زندگی، فیزیوتراپی و آب درمانی پاسخگو نیست و پزشک هنوز تصمیم به عمل نگرفته، تزریقات داخل مفصلی می تواند با استفاده از استروییدها، پی آر پی (پلاسمای غنی از پلاکت) و هیالورونیک اسید ها موثر واقع شود. ضمن آنکه اصلاح سبک زندگی، تقویت عضلات، فیزیوتراپی، آب درمانی و کاهش وزن نیز باید رعایت شود.

مراجعه به موقع به متخصص

دکتر محمد پور می گوید در درمان های مفصلی مخصوصاً زانو فقط نمی توان به یک توصیه بسنده کرد؛ بلکه درمان شامل مجموعه ای است که همه آن ها باید رعایت شوند.

همکاری، دقت و رعایت موارد لازم توسط خود بیمار در چگونگی انجام مراحل درمان از جمله موارد مهمی است که حتماً باید در نظر گرفته شود.

علت درد های مرتبط با زانو طیف بسیار وسیعی دارد، چون مشکلات بسیار متفاوتی باعث ایجاد آن ها می شوند؛ بنابراین حتماً باید به موقع و با شروع درد به پزشک مراجعه شود.

 توجه داشته باشیم درمان های خانگی، خودسرانه و عمل کردن به توصیه دیگران فقط باعث می شود روند درمان به تاخیر بیفتد و نتیجه مناسب حاصل نشود.

 مثلاً درمان پاره شدن رباط صلیبی به ویژه هنگام جوانی و در مراحل اولیه با مراجعه به موقع به پزشک و رعایت نکات لازم توسط بیمار بسیار متفاوت تر از زمانی است که بیمار پس از چند سال و وقتی درد مزمن و دایمی می شود تازه به پزشک مراجعه می کند.

به این ترتیب درمان بیمار سخت تر خواهد شد و معمولاً نتیجه لازم هم حاصل نخواهد شد. در صورتی که همکاری مناسب بین پزشک و بیمار باعث سلامت بیمار و همچنین سهولت مراحل درمان خواهد شد.