نمونه دادخواست اثبات جعلیت حقوقی

هنگامی که سندی، چه عادی و چه رسمی، حقوق و منافع یک فرد را به خطر می اندازد و اصالت آن مورد تردید قرار می گیرد، شناخت راهکارهای قانونی برای اثبات جعلی بودن آن حیاتی است. این فرآیند، که به اثبات جعلیت حقوقی شهرت دارد، به افراد این قدرت را می دهد تا در برابر سوءاستفاده ها ایستادگی کرده و اعتبار اسناد را در محاکم قضایی به چالش بکشند.

در نظام حقوقی ما، اسناد، سنگ بنای بسیاری از روابط و تعهدات هستند و می توانند سرنوشت مالی، ملکی، یا حتی شخصی افراد را دگرگون سازند. از یک قولنامه ساده گرفته تا یک سند مالکیت رسمی، هر نوشته ای که بیانگر تعهدی باشد، مستعد ادعای جعلیت است. فهم عمیق از ماهیت این دعوا، تفاوت های آن با جعل کیفری و شناخت ادله اثباتی، راهگشای مسیر پر پیچ و خم دادخواهی خواهد بود. در این مقاله تلاش می شود تا با ارائه راهنمایی جامع و یک نمونه دادخواست کاربردی، مخاطبان را در این مسیر پیچیده حقوقی همراهی کند تا با اطمینان خاطر، گامی برای احقاق حقوق خود بردارند.

مبانی نظری جعلیت حقوقی و تمایز آن با جعل کیفری

درک صحیح از مفهوم جعلیت حقوقی، اولین گام در مواجهه با اسناد مشکوک است. این مفهوم ریشه ای عمیق در نظم حقوقی جامعه دارد و به حفظ اعتماد عمومی نسبت به اسناد کمک می کند. شناخت تمایز آن از جعل کیفری نیز برای انتخاب مسیر درست قانونی، امری ضروری تلقی می شود.

تعریف جعلیت از منظر حقوقی

جعلیت در گستره حقوقی، به معنای ایجاد هرگونه تغییر متقلبانه در حقیقت یک سند است که می تواند شامل تغییر در ماهیت، محتوا یا هویت آن باشد. ماده ۱۲۸۴ قانون مدنی، سند را هر نوشته ای معرفی می کند که در مقام دعوا یا دفاع قابل استناد باشد. بر این اساس، وقتی سندی به صورتی غیرواقعی و با هدف فریب تنظیم یا تغییر پیدا می کند، ادعای جعلیت نسبت به آن قابل طرح است. این تغییر می تواند دست بردن در امضا، خط، مهر، تاریخ، اعداد، یا حتی کل محتوای سند باشد. هدف از اثبات جعلیت حقوقی، بی اعتبار ساختن سند از ابتدای امر و بازگرداندن وضعیت به حالت پیش از جعل است، تا از هرگونه سوءاستفاده و تضییع حقوق جلوگیری شود.

تفاوت اساسی جعلیت حقوقی و جعل کیفری

اگرچه هر دو مفهوم جعلیت حقوقی و جعل کیفری به عدم اصالت یک سند اشاره دارند، اما اهداف، مراجع رسیدگی و آثار هر یک کاملاً متفاوت است. درک این تمایز برای انتخاب استراتژی حقوقی مناسب، بسیار مهم است.

ویژگی	جعلیت حقوقی	جعل کیفری
هدف اصلی	ابطال سند و اعاده وضعیت حقوقی به حالت سابق.	مجازات جاعل (فردی که سند را جعل کرده است).
مرجع رسیدگی	دادگاه عمومی حقوقی.	دادگاه کیفری (دادسرای عمومی و انقلاب و سپس دادگاه کیفری).
شاکی/خواهان	خواهان (فردی که ادعای جعلیت می کند).	شاکی (فردی که از جعل متضرر شده و درخواست مجازات جاعل را دارد).
آثار	بی اعتبار شدن کامل سند از ابتدا (اثر قهقرایی).	حبس، جزای نقدی، و سایر مجازات های مندرج در قانون مجازات اسلامی.
نیاز به سوءنیت	لزوماً نیاز به اثبات سوءنیت جاعل نیست، صرفاً اثبات عدم اصالت سند کافی است.	اثبات عمد و سوءنیت جاعل (قصد فریب) برای تحقق جرم ضروری است.
امکان طرح همزمان	بله، در بسیاری موارد می توان همزمان یا متعاقب یکدیگر طرح کرد.	بله، اما هدف متفاوت است.

به بیان ساده تر، وقتی شما دعوای اثبات جعلیت حقوقی را مطرح می کنید، هدف اصلی تان نجات حقوق از دست رفته و از بین بردن اعتبار سند جعلی است، نه لزوماً به زندان انداختن جاعل. اما در جعل کیفری، تمرکز بر مجازات متقلب است.

انواع اسناد قابل ادعای جعلیت در دعاوی حقوقی

جعلیت می تواند در انواع مختلف اسناد، چه عادی و چه رسمی، رخ دهد و راه و رسم ادعای آن نیز تفاوت هایی دارد که دانستنشان راهگشاست.

اسناد عادی

این دسته از اسناد، نوشته هایی هستند که توسط افراد عادی تنظیم شده و شرایط تنظیم اسناد رسمی را ندارند. قولنامه ها، مبایعه نامه های دست نویس، اجاره نامه های خصوصی، چک، سفته، رسیدهای پرداخت و وصیت نامه های عادی نمونه هایی از این اسناد هستند. اثبات جعلیت در اسناد عادی معمولاً با ادعای انکار یا تردید نسبت به اصالت سند آغاز می شود. بار اثبات اصالت سند پس از ادعای انکار یا تردید، بر عهده کسی است که سند را ارائه کرده است. این نوع اسناد، به دلیل نبود نظارت رسمی در زمان تنظیم، بیشتر در معرض جعل قرار می گیرند و ادعای جعلیت نسبت به آن ها نسبتاً ساده تر است.

اسناد رسمی

اسناد رسمی، نوشته هایی هستند که در دفاتر اسناد رسمی یا نزد مأمورین رسمی دولت در حدود صلاحیت آن ها و بر طبق مقررات قانونی تنظیم می شوند. سند مالکیت، سند ازدواج و طلاق، اسناد ثبت شده در دفاتر اسناد رسمی از جمله این اسناد هستند. ادعای جعلیت نسبت به اسناد رسمی به دلیل فرض صحت و اعتبار بالای آن ها، پیچیده تر است و بار اثبات سنگین تری را بر دوش مدعی می گذارد. ادعای جعلیت در اسناد رسمی فقط با طرح دعوای جعلیت امکان پذیر است و امکان طرح انکار یا تردید نسبت به آن وجود ندارد. از این رو، اثبات جعلیت یک سند رسمی مستلزم ارائه دلایل بسیار قوی و مستند است.

آثار و نتایج حقوقی اثبات جعلیت

هنگامی که دادگاه، پس از بررسی های دقیق و کارشناسی، حکم به اثبات جعلیت یک سند صادر می کند، این حکم دارای آثار و نتایج حقوقی مهمی است که وضعیت حقوقی طرفین را به شکل قابل توجهی تغییر می دهد.

مهم ترین اثر اثبات جعلیت، ابطال سند جعلی و بی اعتبار شدن کامل آن از ابتدا (اثر قهقرایی) است. این بدان معناست که سند مذکور از لحظه تنظیم، هیچ اعتبار قانونی نداشته و تمام آثار حقوقی که بر پایه آن ایجاد شده، باطل و کان لم یکن تلقی می شود. فرض کنید یک قولنامه جعلی برای خرید و فروش ملکی تنظیم شده باشد. با اثبات جعلیت آن، نه تنها آن قولنامه باطل می شود، بلکه تمامی اقدامات و تعهدات ناشی از آن نیز فاقد اعتبار خواهد بود و وضعیت ملک به حالت پیش از تنظیم قولنامه بازمی گردد.

علاوه بر این، فرد زیان دیده می تواند مطالبه خسارات ناشی از استفاده از سند جعلی را نیز مطرح کند. این خسارات می تواند شامل هزینه های دادرسی، حق الوکاله وکیل، و هرگونه ضرر و زیان مادی یا معنوی باشد که به دلیل اتکا به سند جعلی به او وارد شده است. این امر به بازگرداندن وضعیت حقوقی به حالت پیش از جعل کمک می کند و عدالت را برقرار می سازد.

حکم بر اثبات جعلیت یک سند، به معنای اعلام بی اعتباری کامل آن از لحظه تنظیم است و تمامی تعهدات و حقوقی که بر اساس آن سند ایجاد شده، از بین می روند.

ادله اثبات جعلیت در دادگاه حقوقی و نحوه کاربرد آن ها

اثبات جعلیت در دادگاه حقوقی، نیازمند ارائه دلایل و مستندات محکم است. سیستم قضایی ما ابزارهای متعددی را برای این منظور در اختیار خواهان قرار داده است که هر کدام نقش خاص خود را در روند رسیدگی ایفا می کنند. شناخت و کاربرد صحیح این ادله، کلید موفقیت در این دعوا محسوب می شود.

درخواست ارجاع به کارشناسی خط و اسناد

در بسیاری از دعاوی اثبات جعلیت، درخواست ارجاع امر به کارشناسی خط و اسناد، حیاتی ترین و قاطع ترین دلیل محسوب می شود. کارشناس رسمی دادگستری، با بهره گیری از دانش و ابزارهای تخصصی خود، به بررسی دقیق سند می پردازد. این بررسی شامل تحلیل ویژگی های میکروسکوپی خط، امضا، مهر، اثر انگشت، نوع جوهر، جنس کاغذ، تاریخ نگارش و حتی ترتیب نوشتن کلمات و عبارات است. وظیفه کارشناس، مقایسه سند مشکوک با نمونه های اصیل و قابل اتکای دست خط یا امضای فرد مورد نظر است تا هرگونه عدم تطابق یا نشانه جعل را تشخیص دهد.

نتایج کارشناسی به صورت یک نظریه کتبی به دادگاه ارائه می شود. اگر یکی از طرفین به نظریه کارشناسی اعتراض داشته باشد، می تواند درخواست ارجاع به هیئت کارشناسی (سه نفره، پنج نفره یا بیشتر) را مطرح کند. این فرایند دقیق، به قاضی کمک می کند تا با تکیه بر شواهد علمی، به حقیقت ماجرا پی ببرد و تصمیم عادلانه ای اتخاذ کند.

انکار و تردید

انکار و تردید از راه های مؤثر برای به چالش کشیدن اصالت اسناد عادی در دادگاه حقوقی هستند. زمانی که یک سند عادی توسط یکی از طرفین دعوا ارائه می شود، طرف مقابل می تواند با طرح انکار یا تردید، اصالت آن را زیر سوال ببرد.

• انکار: زمانی مطرح می شود که سند منتسب به خود خواهان یا خوانده باشد. به عنوان مثال، اگر امضای زیر یک سند عادی به شما نسبت داده شده و شما مدعی هستید که این امضا متعلق به شما نیست، انکار می کنید. در این حالت، بار اثبات اصالت امضا یا خط بر عهده کسی است که سند را ارائه داده است.
• تردید: زمانی اتفاق می افتد که سند منتسب به مورث شما (مثلاً پدر یا مادر فوت شده) باشد و شما نسبت به اصالت آن شک دارید. در اینجا نیز همانند انکار، کسی که سند را ارائه داده، باید اصالت آن را اثبات کند.

ماده ۲۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی به صراحت این حق را برای طرفین دعوا فراهم کرده است. با طرح انکار یا تردید، سند از حیز انتفاع خارج نمی شود، بلکه اصالت آن به یک موضوع قابل اثبات در دادگاه تبدیل می گردد و معمولاً به کارشناسی ارجاع داده می شود.

شهادت شهود

شهادت شهود می تواند نقش تکمیل کننده ای در اثبات جعلیت ایفا کند، به ویژه زمانی که شاهدان، اطلاعات دست اول و دقیقی از نحوه تنظیم سند، مشاهده جعل یا شرایط پیرامون آن داشته باشند. اگرچه شهادت به تنهایی ممکن است برای اثبات جعلیت کافی نباشد، اما می تواند به عنوان یک قرینه قوی، نظریه کارشناسی را تقویت یا قرائن موجود را تکمیل کند. شهود باید شرایط قانونی لازم (بلوغ، عقل، عدالت و عدم وجود نفع شخصی) را دارا باشند و شهادت آن ها به صورت رسمی در دادگاه و با رعایت تشریفات قانونی استماع می شود.

امارات و قرائن قضایی

امارات و قرائن قضایی، نشانه ها و دلایل غیرمستقیمی هستند که قاضی را به سمت کشف حقیقت هدایت می کنند. این موارد می توانند شامل تناقضات آشکار در محتوای سند (مثل تفاوت فاحش در تاریخ های ذکر شده یا محتوای غیرمنطقی)، عدم تطابق سند با سایر مستندات قطعی و شناخته شده (مثل تفاوت در نوع امضا یا مهر با اسناد دیگر)، یا حتی بررسی رفتار و انگیزه طرفین باشد. به عنوان مثال، اگر سندی در تاریخ خاصی تنظیم شده باشد که مدعی در آن تاریخ در کشور حضور نداشته باشد، این خود یک اماره قوی بر جعلیت است. قاضی با کنار هم قرار دادن این امارات، تصویری روشن تر از واقعیت به دست می آورد.

اقرار طرف مقابل (به ندرت)

اقرار یکی از قوی ترین دلایل اثبات هر دعوایی است. در دعوای اثبات جعلیت نیز، اگر خوانده دعوا به صراحت و بدون هیچ گونه اجبار یا اکراه، اقرار به جعلی بودن سند یا انجام جعل کند، دادگاه بر اساس همین اقرار می تواند حکم صادر کند. هرچند، با توجه به ماهیت متقلبانه جرم جعل، چنین اقراری در عمل بسیار نادر است و معمولاً تنها در صورتی رخ می دهد که فرد جاعل تحت فشارهای قانونی یا شرایط خاص، چاره ای جز اعتراف نبیند.

سوگند

سوگند یکی از ادله اثبات دعواست که کاربرد آن در دعاوی جعلیت حقوقی بسیار محدود و در شرایط خاص است. معمولاً زمانی به سوگند متوسل می شوند که هیچ دلیل و مدرک دیگری برای اثبات یا رد ادعا وجود نداشته باشد و تنها راه حل باقی مانده، متقاعد کردن یکی از طرفین به ادای سوگند باشد. فردی که سوگند یاد می کند، باید شرایط قانونی (بلوغ، عقل، اختیار) را داشته باشد و سوگند نیز باید در حضور قاضی و طبق تشریفات دینی ادا شود. با این حال، به دلیل پیچیدگی ها و اهمیت اثبات علمی در جعلیت، سوگند به ندرت به عنوان دلیل اصلی در این پرونده ها مطرح می شود و بیشتر در مراحل پایانی و در صورت فقدان مطلق سایر ادله کاربرد می یابد.

راهنمای عملی طرح دعوای اثبات جعلیت حقوقی

آغاز یک دعوای حقوقی برای اثبات جعلیت سند، مستلزم شناخت دقیق مراحل و نکات عملی است. از تعیین صلاحیت دادگاه گرفته تا چگونگی نگارش دادخواست و جمع آوری مستندات، هر گام باید با آگاهی کامل برداشته شود تا مسیر احقاق حق هموار گردد.

صلاحیت دادگاه رسیدگی کننده

دانستن اینکه کدام دادگاه صلاحیت رسیدگی به دعوای اثبات جعلیت را دارد، از اولین و مهم ترین گام هاست. به طور کلی، دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی است. یعنی اگر شما در تهران زندگی می کنید و فردی که سند جعلی را به ضرر شما ارائه داده (خوانده)، ساکن مشهد است، باید دادخواست خود را در دادگاه عمومی حقوقی مشهد مطرح کنید.

البته استثنائاتی نیز وجود دارد:

• اگر دعوا مربوط به مال غیرمنقول (مانند زمین یا آپارتمان) باشد، دادگاه محل وقوع مال صلاحیت رسیدگی دارد.
• در صورتی که دعوای اثبات جعلیت به صورت تبعی و در ضمن یک دعوای اصلی دیگر (مثلاً دعوای خلع ید یا ابطال معامله) مطرح شود، دادگاهی که به دعوای اصلی رسیدگی می کند، صلاحیت رسیدگی به ادعای جعلیت را نیز خواهد داشت.

چگونگی تقویم خواسته و هزینه دادرسی

تقویم خواسته به معنای ارزش گذاری مالی دعواست که بر اساس آن، هزینه دادرسی نیز محاسبه می شود. دعوای اثبات جعلیت می تواند مالی یا غیرمالی باشد. این تشخیص، در میزان هزینه دادرسی شما تأثیرگذار است.

• دعوای مالی: اگر با اثبات جعلیت سند، منفعتی مالی به صورت مستقیم برای خواهان حاصل شود یا ضرر مالی از او دفع گردد، دعوا مالی محسوب می شود. مثلاً ابطال سند مالکیت جعلی یک ملک، دعوای مالی است و باید خواسته بر اساس ارزش منطقه ای ملک تقویم شود. هزینه دادرسی دعاوی مالی بر اساس درصدی از ارزش خواسته محاسبه می گردد.
• دعوای غیرمالی: در مواردی که هدف صرفاً اعلام جعلیت سند بدون منفعت مالی مستقیم باشد، دعوا غیرمالی است. مثلاً اثبات جعلیت یک وصیت نامه برای هدف عدم نفوذ آن به تنهایی (بدون ادعای ارث) ممکن است غیرمالی تلقی شود. هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی مبلغی ثابت است که هرساله توسط قوه قضائیه اعلام می شود.

در بسیاری از موارد، دعوای اثبات جعلیت منجر به ابطال سندی می شود که دارای ارزش مالی است؛ بنابراین، اغلب این دعاوی ماهیت مالی پیدا می کنند و خواهان باید خواسته خود را مطابق قانون، تقویم و هزینه دادرسی مربوطه را پرداخت کند.

مرور زمان در دعوای اثبات جعلیت حقوقی

یکی از سؤالات کلیدی که در زمینه ادعای جعلیت مطرح می شود، مسئله مرور زمان است. برخلاف برخی جرایم کیفری که با گذشت زمان مشخصی، حق تعقیب یا مجازات از بین می رود، در خصوص دعوای اثبات جعلیت حقوقی، اصولاً مرور زمان تأثیری ندارد. این یک نکته بسیار مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد. یعنی شما هر زمان که از جعلی بودن یک سند مطلع شوید، می توانید دعوای اثبات جعلیت حقوقی آن را مطرح کنید.

با این حال، باید توجه داشت که طولانی شدن فاصله زمانی بین تاریخ سند و تاریخ طرح دعوا ممکن است جمع آوری دلایل و اثبات ادعا را دشوارتر سازد، زیرا ممکن است شهود فوت کرده یا مدارک مفقود شده باشند. اما از نظر قانونی، مانعی برای طرح دعوا وجود ندارد. این امر نشان دهنده اهمیت حفظ نظم حقوقی و جلوگیری از اعتبار بخشیدن به اسناد فاقد اصالت است.

نحوه طرح دعوا (مستقل یا تبعی)

دعوای اثبات جعلیت را می توان به دو شیوه کلی مطرح کرد: مستقل یا تبعی. انتخاب هر شیوه، بستگی به شرایط پرونده و اهداف خواهان دارد.

طرح دادخواست مستقل

در صورتی که هدف اصلی و تنها خواسته شما، صرفاً اثبات جعلی بودن یک سند و ابطال آن باشد، باید یک دادخواست مستقل با عنوان اثبات جعلیت و ابطال سند در دادگاه عمومی حقوقی صالح تنظیم و ثبت کنید. این روش زمانی کاربرد دارد که هنوز سندی در پرونده ای دیگر مورد استناد قرار نگرفته و شما به صورت پیش دستانه قصد بی اعتبار کردن آن سند را دارید. این نوع دعوا، خود به تنهایی موضوع رسیدگی در دادگاه است.

طرح ادعای جعلیت در ضمن دعوای اصلی

اگر سندی که شما ادعای جعلیت آن را دارید، توسط طرف مقابل (خوانده) در یک دعوای اصلی (مانند دعوای مطالبه وجه، خلع ید یا ابطال معامله) به عنوان دلیل و مستند ارائه شده باشد، می توانید طبق ماده ۲۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، ادعای جعلیت را در همان پرونده اصلی و به صورت تبعی مطرح کنید. در این حالت، دادگاه ابتدا به ادعای جعلیت رسیدگی می کند و در صورت اثبات آن، سند را از عداد دلایل خارج کرده و سپس به دعوای اصلی رسیدگی خواهد کرد. مهلت طرح این ادعا تا اولین جلسه دادرسی است، لذا باید به سرعت اقدام شود.

انتخاب بین این دو روش، یک تصمیم استراتژیک است که معمولاً با مشورت وکیل انجام می شود تا بهترین نتیجه ممکن حاصل گردد.

مستندات و منضمات دادخواست

برای طرح هر دعوای حقوقی، ارائه مستندات و مدارک لازم، امری بدیهی و ضروری است. در دعوای اثبات جعلیت نیز، جمع آوری دقیق و کامل منضمات دادخواست، می تواند به موفقیت پرونده کمک شایانی کند.

مهم ترین مستندات و منضمات عبارتند از:

• تصویر مصدق سند مورد ادعای جعلیت: شما باید یک کپی برابر اصل شده از همان سندی که ادعای جعلی بودن آن را دارید، پیوست دادخواست خود کنید.
• اسناد مقایسه ای (نمونه امضا، خط یا مهر اصیل): برای اینکه کارشناس خط و اسناد بتواند جعلیت را احراز کند، به نمونه های اصیل و معتبر از امضا، دست خط یا مهر شخصی که ادعا می شود سند به او منتسب است، نیاز دارد. این نمونه ها می توانند شامل کپی برابر اصل شده کارت ملی، شناسنامه، گذرنامه، گواهینامه رانندگی، سند ازدواج یا هر سند رسمی دیگری باشد که امضا یا خط شخص در آن اصیل و مورد تأیید است.
• فهرست شهود و شهادت نامه (در صورت وجود): اگر شاهدانی برای اثبات جعلیت دارید، باید فهرست اسامی آن ها را به همراه نشانی و مشخصاتشان ارائه دهید. در صورت لزوم، می توانید یک شهادت نامه کتبی نیز از آن ها دریافت و پیوست دادخواست کنید.
• سایر مدارک و مستندات مرتبط: هر مدرکی که بتواند به اثبات ادعای جعلیت شما کمک کند، مفید است. این مدارک می تواند شامل استشهادیه محلی، مکاتبات، پیامک ها، پرینت حساب بانکی (که عدم پرداخت وجه را اثبات کند) و هرگونه استعلام مرتبط باشد.
• درخواست تأمین دلیل (در صورت نیاز): اگر از بین رفتن یا تغییر در شواهد و دلایل موجود نگران هستید، می توانید قبل از طرح دعوای اصلی، درخواست تأمین دلیل از شورای حل اختلاف را مطرح کنید تا با حضور کارشناس یا ضابطین، وضعیت موجود سند یا شرایط مرتبط با آن صورت برداری و حفظ شود.
• کارت ملی خواهان: برای احراز هویت.

با آماده سازی دقیق این مستندات، مسیر رسیدگی به پرونده هموارتر و احتمال موفقیت در آن افزایش خواهد یافت.

نمونه دادخواست اثبات جعلیت حقوقی (همراه با توضیحات جامع و نکات تکمیل)

آماده سازی یک دادخواست اثبات جعلیت حقوقی، مستلزم دقت و توجه به جزئیات قانونی است. این نمونه به شما کمک می کند تا ساختار کلی و محتوای لازم برای تنظیم دادخواست خود را درک کنید.

بسمه تعالی
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛

خواهان:

• نام و نام خانوادگی: [نام کامل خواهان]
• فرزند: [نام پدر]
• کد ملی: [کد ملی خواهان]
• نشانی: [نشانی دقیق و کامل خواهان]
• شماره تماس: [شماره تماس خواهان]

خوانده:

• نام و نام خانوادگی: [نام کامل خوانده]
• فرزند: [نام پدر خوانده]
• کد ملی: [کد ملی خوانده]
• نشانی: [نشانی دقیق و کامل خوانده]
• شماره تماس: [شماره تماس خوانده]

وکیل/نماینده قانونی: (در صورت وجود)

• نام و نام خانوادگی: [نام وکیل]
• شماره پروانه: [شماره پروانه]
• نشانی: [نشانی دفتر وکیل]

خواسته:

اثبات جعلیت [نوع سند: (مثلاً قولنامه عادی، مبایعه نامه، وصیت نامه، رسید پرداخت، سند رسمی شماره…) ] مورخ [تاریخ سند] تنظیمی فی مابین [خواهان/شخص ثالث] و [خوانده] و در نهایت صدور حکم بر ابطال سند مذکور و کلیه آثار حقوقی مترتب بر آن. (در صورت لزوم: با احتساب خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل).

دلایل و منضمات:

1. تصویر مصدق [نوع سند] مورخ [تاریخ سند] که ادعای جعلیت نسبت به آن مطرح است.
2. تصویر مصدق [سند مقایسه ای: (مثلاً نمونه امضاء/دست خط خواهان در سند اصیل دیگر مثل کارت ملی، گذرنامه، سند ازدواج و…) ] جهت ارجاع به کارشناسی.
3. فهرست شهود و شهادت نامه (در صورت وجود و لزوم).
4. سایر دلایل و مستندات (از قبیل استشهادیه محلی، مکاتبات، استعلامات و…).
5. کارت ملی خواهان.

شرح دادخواست:

ریاست محترم؛

احتراما به استحضار عالی می رساند اینجانب خواهان به استناد دلایل و مدارک پیوستی، مدعی جعلیت در سند [نوع سند: مثلاً یک فقره قولنامه/مبایعه نامه/سند عادی/سند رسمی] مورخ [تاریخ سند] می باشم که [به ضرر اینجانب/توسط خوانده/به نفع خوانده] تنظیم و مورد استناد قرار گرفته است.

جزئیات جعلیت به شرح ذیل می باشد:

اینجانب در تاریخ [تاریخ اطلاع] در پرونده کلاسه [شماره کلاسه] شعبه [نام شعبه] از وجود و محتوای این سند مطلع شدم و متوجه شدم که [امضای اینجانب/دست خط متن/اعداد و ارقام/تاریخ/مهر] در آن جعلی است. برای مثال، امضای ذیل سند که منتسب به اینجانب است، با امضای واقعی بنده شباهت چندانی ندارد. یا اینکه کل متن سند به غیر از امضا، توسط شخص دیگری نگارش شده و اصالت ندارد. این سند در تاریخ [تاریخ سند] تنظیم شده است، در حالی که اینجانب در آن تاریخ در [مکان] حضور نداشتم و امکان امضا یا حضور در محل تنظیم سند را نداشتم که خود قرینه ای قوی بر جعلیت آن است. متن سند نیز با سایر مکاتبات یا توافقات قبلی تفاوت ماهوی دارد و مغایر با عرف معمول معاملات است.

لذا، به موجب این دادخواست، اینجانب به صراحت نسبت به اصالت سند [نوع سند] مورخ [تاریخ سند] اظهار انکار/تردید می نمایم و مدعی جعلیت آن هستم. با عنایت به مراتب فوق، درخواست ارجاع امر به کارشناس رسمی خط و اسناد برای بررسی اصالت [امضا/دست خط/مهر/سند] را دارم تا با بررسی های فنی و علمی، حقیقت امر آشکار گردد.

بنابراین، با عنایت به مراتب فوق و مستند به مواد ۱۹۸ و ۲۱۰ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، از آن ریاست محترم استدعا دارم:

1. صدور قرار ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری در رشته خط و اسناد برای بررسی و احراز جعلیت [امضا/دست خط/مهر/سند] مذکور.
2. صدور حکم بر اثبات جعلیت سند [نوع سند] مورخ [تاریخ سند].
3. صدور حکم بر ابطال سند جعلی مورد اشاره و تمامی آثار حقوقی مترتب بر آن.
4. الزام خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه کارشناسی، هزینه تمبر دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت داشتن وکیل) در حق اینجانب.

با احترام و سپاس فراوان
[امضا]
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[تاریخ تنظیم دادخواست]

نکات مهم در تکمیل این بخش

تنظیم دقیق دادخواست، کلید ورود به فرآیند دادرسی و ارائه صحیح خواسته شما به دادگاه است. توجه به نکات زیر، می تواند به افزایش شانس موفقیت شما کمک کند:

• دقت در خواسته: خواسته باید کاملاً روشن و بدون ابهام باشد. به عنوان مثال، اگر هدف شما صرفاً اثبات جعلیت یک امضا در سند است، باید صراحتاً اثبات جعلیت امضای ذیل سند را قید کنید. در بسیاری از موارد، علاوه بر اثبات جعلیت، درخواست ابطال سند نیز ضروری است تا سند جعلی از اعتبار ساقط شود و آثار حقوقی آن از بین برود. اگر سند جعلی منجر به خساراتی شده، درخواست مطالبه خسارات دادرسی و خسارات وارده را نیز اضافه کنید.
• جزئیات در شرح دادخواست: این بخش قلب دادخواست شماست. هرچه شرح شما از چگونگی کشف جعلیت، نوع دقیق جعل (امضا، خط، تاریخ، محتوا) و دلایل اولیه و قرائن موجود کامل تر و مستندتر باشد، دادگاه در فهم موضوع و اتخاذ تصمیم صحیح یاری بیشتری می گیرد. به تاریخ اطلاع از جعلیت نیز اشاره کنید.
• ذکر مواد قانونی: اشاره به مواد قانونی مرتبط مانند ماده ۱۹۸ و ۲۱۰ قانون آیین دادرسی مدنی (که به اثبات خواسته و ادله اثبات دعوا اشاره دارند) و ماده ۲۱۹ همان قانون (مربوط به ادعای جعل در ضمن دعوا) می تواند به اعتبار حقوقی دادخواست شما بیفزاید. این کار نشان دهده آگاهی شما از بستر قانونی دعواست.
• اسناد مقایسه ای: وجود اسناد مقایسه ای اصیل (با امضا یا دست خط مورد تأیید) برای کارشناسی بسیار حیاتی است. بدون این اسناد، کارشناس نمی تواند به درستی اصالت سند مورد مناقشه را بررسی کند. سعی کنید چندین نمونه از اسناد اصیل با تاریخ های مختلف را ارائه دهید تا کارشناس امکان مقایسه جامع تری داشته باشد.

توصیه های کاربردی و نکات پایانی در دعوای اثبات جعلیت

دعوای اثبات جعلیت، فرآیندی حقوقی است که می تواند پیچیده و زمان بر باشد. برای طی کردن این مسیر با حداقل چالش و رسیدن به نتیجه مطلوب، توجه به برخی توصیه های کاربردی و نکات پایانی ضروری است.

اهمیت مشاوره با وکیل متخصص

این نوع دعاوی، به دلیل ماهیت تخصصی و فنی خود، نیازمند دانش حقوقی عمیق و تجربه کافی در رویه قضایی است. حضور وکیل متخصص در دعاوی اسناد و املاک یا وکیلی که تجربه کافی در زمینه اثبات جعلیت دارد، می تواند به طرز چشمگیری شانس موفقیت شما را افزایش دهد. یک وکیل کاردان می تواند شما را در تنظیم صحیح دادخواست، جمع آوری دلایل و مستندات، انتخاب بهترین استراتژی (طرح دعوای مستقل یا تبعی)، و پیگیری مراحل دادرسی یاری رساند. او همچنین می تواند در اعتراض به نظریه های کارشناسی و ارائه لوایح دفاعیه مؤثر، نقش کلیدی ایفا کند.

صبر و پیگیری در فرآیند دادرسی

دعاوی مربوط به اثبات جعلیت، اغلب فرآیندی طولانی دارند. رسیدگی به پرونده، ارجاع به کارشناسی، اعتراض به نظریه کارشناسی و ارجاع به هیئت های کارشناسی متعدد، همگی زمان بر هستند. بنابراین، حفظ صبر و پیگیری مستمر پرونده از سوی شما یا وکیل تان، برای حصول نتیجه ضروری است. ناامیدی یا رها کردن پیگیری می تواند به ضرر شما تمام شود. باید آماده باشید که این مسیر ممکن است ماه ها یا حتی سال ها به طول بیانجامد.

حفظ و نگهداری اسناد

تمامی اسناد مرتبط با دعوای جعلیت، اعم از سند مورد ادعا، اسناد مقایسه ای و سایر مدارک، از ارزش حیاتی برخوردارند. حفظ و نگهداری دقیق این اسناد، به خصوص نسخه های اصیل، بسیار مهم است. مراقب باشید که این مدارک مخدوش، مفقود یا دچار آسیب نشوند، چرا که هرگونه خدشه به آن ها می تواند به ضرر پرونده شما تمام شود. توصیه می شود از تمامی اسناد مهم، کپی های متعدد تهیه و در مکان های امن نگهداری کنید.

امکان طرح دعوای کیفری همزمان

همانطور که پیشتر گفته شد، دعوای اثبات جعلیت حقوقی با جعل کیفری متفاوت است. اما این دو می توانند به صورت همزمان یا متعاقب یکدیگر طرح شوند. در برخی موارد، طرح شکایت کیفری جعل، می تواند به روند اثبات جعلیت حقوقی کمک کند. به عنوان مثال، اگر در دادگاه کیفری حکم به مجرمیت جاعل صادر شود، این امر می تواند به عنوان یک اماره قوی در دادگاه حقوقی مورد استناد قرار گیرد. با این حال، تصمیم برای طرح دعوای کیفری، یک انتخاب استراتژیک است که باید با مشورت وکیل و با در نظر گرفتن مزایا و معایب آن (مانند طولانی شدن روند، نیاز به اثبات سوءنیت در کیفری) اتخاذ شود.

بررسی قرار تأمین دلیل

قبل از طرح دعوای اصلی اثبات جعلیت، به خصوص اگر نگران از بین رفتن یا دستکاری شواهد و مدارک هستید، می توانید درخواست قرار تأمین دلیل را از شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی حقوقی مطرح کنید. با صدور این قرار، مقام قضایی یا کارشناس رسمی، وضعیت موجود سند یا هرگونه دلیل مرتبط را صورت برداری کرده و آن را حفظ می کند تا در آینده بتواند به عنوان مدرک در دادگاه مورد استفاده قرار گیرد. این اقدام می تواند از تحریف یا از بین رفتن شواهد حیاتی جلوگیری کند و از حقوق شما محافظت نماید.

نتیجه گیری

در دنیای امروز که اسناد نقش محوری در زندگی افراد و تعاملات حقوقی ایفا می کنند، آگاهی از نحوه دفاع در برابر اسناد جعلی، یک سپر دفاعی ضروری است. دعوای اثبات جعلیت حقوقی، راهکاری قدرتمند است که به افراد امکان می دهد تا اعتبار سند مورد ادعای جعل را به چالش کشیده و از تضییع حقوق خود جلوگیری کنند.

همانطور که در این مقاله بررسی شد، از شناخت تمایز بین جعلیت حقوقی و کیفری گرفته تا جمع آوری دقیق ادله اثباتی نظیر کارشناسی خط و اسناد و شهادت شهود، هر گام در این مسیر، نیازمند دقت و بینش حقوقی است. تهیه یک دادخواست جامع و مستند، توجه به جزئیات صلاحیت دادگاه و چگونگی تقویم خواسته، همگی اجزای یک پازل بزرگ برای رسیدن به عدالت هستند.

با بهره گیری از راهنمایی های ارائه شده در این مقاله و در صورت لزوم، مشاوره با وکلای متخصص، می توانید با اطمینان و آگاهی کامل، از حقوق خود دفاع کرده و نظم حقوقی را در مواجهه با سوءاستفاده کنندگان برقرار سازید. دفاع از حقوق فردی، تنها با شناخت کامل ابزارهای قانونی و استفاده هوشمندانه از آن ها میسر خواهد شد. این مسیر ممکن است پرچالش باشد، اما با آگاهی و پشتکار، امکان احقاق حق وجود دارد.