درحالی که براساس قوانین و آیین نامه سازمان نظام پزشکی، انتشار تصاویر خصوصی و برهنه از بیماران ممنوع است و پزشکان حق انتشار اسرار بیماران را ندارند، همچنان برخی از پزشکان در صفحات مجازی خود انواع تبلیغاتی را منتشر می کنند که نه تنها جزء حریم خصوصی و شاید اسرار بیماران شان باشد که هیچ گونه سنخیتی با عُرف جامعه ما ندارد.
به گزارش آسیاننت، به نقل از شهروند، این روزها انتشار عکس هایی که هیچ رنگ وبویی از قیدوبند در آن وجود ندارد، به وضوح در صفحات شخصی اینستاگرام برخی پزشکان دیده می شود. پزشکانی که اخلاق پزشکی را زیر پا گذاشته و با نقض حریم خصوصی بیماران، شخصی ترین تصاویر از نوع عمل ها را نیز در فضای مجازی به اشتراک می گذارند تا به کسب وکارشان رونق دهند. «پزشک بلاگری» پدیده نوظهوری که در سال های اخیر در فضای مجازی رواج پیدا کرده و به واسطه این بستر، رشد گسترده ای یافته است.
شبکه های اجتماعی، به موازات تغییراتی که در عرصه های مختلف زندگی روزمره ما ایجاد کرد، تغییراتی هم در چهره رسمی طب و طبابت به وجود آورد. به گونه ای که می توان گفت امروزه در کنار پزشکی رسمی و مرسوم، یک پزشکی غیررسمی و مجازی هم داریم که مختصات و مقتضیات خودش را دارد. شبکه های اجتماعی هرچند فضای خوبی برای معرفی کسب وکارها بوده و قادر است در ایجاد اشتغال و درآمدزایی موثر واقع شود، اما همین فضا اگر نظارتی بر آن صورت نگیرد و به درستی مدیریت نشود، آسیب هایش، جامعه را در معرض نابودی قرار خواهد داد.
فضای مجازی، همچون چاقوی دولبه با فرصت ها و تهدیدهای بسیاری همراه است. بهره گیری از فضای مجازی برای کسب وکارها چنانچه از روال صحیح خود خارج شود، به تهدیدی برای جامعه تبدیل خواهد شد، تهدیدی که منجر به ظهور و بروز آسیب های اجتماعی و ناهنجاری های اخلاقی در جامعه می شود.
برای همین به اعتقاد کارشناسان، لازم است پزشک بلاگری از مناظر مختلف مورد بررسی و آسیب شناسی قرار گیرد. پزشکانی که با حراج راز و اسرار بیماران در فضای مجازی، کسب وکار پررونقی به راه انداخته اند.
ابعاد مختلف منشور حقوق بیماران
در همین خصوص بابک شکارچی، معاون آموزش و پژوهش سازمان نظام پزشکی، به جزییات منشور حقوق بیمار اشاره می کند و به «شهروند» می گوید: «ماده اولی که در منشور حقوق بیماران وجود دارد، بر این نکته تاکید می کند که کلیه پزشکانی که عضو سازمان نظام پزشکی هستند باید به حریم خصوصی بیمار و اطلاعاتی که دارند و در عین حال به حق بیمار مبنی بر محرمانه بودن تمام اطلاعات، احترام بگذارند. این حقوق شامل اطلاعات حساس و غیرحساسی است که به هر شکل در مراحل مختلف تشخیصی و درمانی جمع آوری می شود یا به هرترتیب در اختیار تیم درمانی قرار می گیرد. همچنین ارایه اطلاعات به افرادی به جز شخص بیمار یا افرادی که از طرف او اجازه داشته باشند، ممنوع است.»
وی در ادامه به ماده دوم منشور حقوق بیمار اشاره می کند و می گوید: «تمام اعضای تیم درمانی بیمار اجازه دارند به اطلاعات بیمار دسترسی پیدا کنند، چرا که در طول درمانِ بیمار ممکن است موثر باشد، اما افراد دیگری جز تیم درمانی، مثل پزشکان دیگر، پرستاران یا کسانی که جزو سازمان نظام پزشکی یا جامعه سلامت هستند، به صرف اینکه فقط پزشک یا کادر سلامت هستند، نباید به این اطلاعات دسترسی داشته باشند.»
او تاکید می کند که اینها حکایت از آن دارد که قانون، تاکید بسیاری به حریم خصوصی بیمار دارد و اجازه نداده است از این اطلاعات سوءاستفاده شود.
شکارچی در ادامه، جزییات ماده سوم و چهارم منشور حقوق بیمار را بازگو می کند و می گوید: «در ماده سوم منشور،20 اصل رازداری تاکید می شود. در ماده چهارم گفته می شود اگر اطلاعات را می خواهید در اختیار فردی قرار دهید تنها با استعلام و درخواست رسمی دادگاه اجازه دارید.»
این مسیول در سازمان نظام پزشکی، مشکل بزرگی را که پیش روی جامعه پزشکی قرار دارد، تبلیغات پزشکان در فضای مجازی می داند که ناقض حریم خصوصی بیماران است: «وضعیت بد و نامناسبی بر تبلیغات پزشکان زیبایی حاکم است. به این صورت که جراح یا پزشک قبل و بعد از عمل جراحی از بدن عریان بیمار عکس گرفته و در شبکه های مختلف مجازی مانند اینستاگرام منتشر می کند. در بسیاری از تصاویر حتی چهره فرد مشخص است. این کار حتی اگر با رضایت بیمار نیز باشد بازهم به دلیل هنجارشکنی و محتوای برهنه، محکوم است. این پزشکان باید به قوانین و عُرف جامعه احترام بگذارند.»
پزشک آکادمیک نیاز به تبلیغات ندارد
شکارچی معتقد است که پزشک آکادمیک نیاز به تبلیغات ندارد. وی در عین حال درصد این پزشکان را که در فضای مجازی تبلیغات می کنند، کم می داند اما در عین حال می گوید: «همین تعداد محدود پزشکان مانند یک لکه سیاه روی پیشانی دیده می شود و این آزاردهنده است. اگر به بیمارستان های دانشگاهی، بیمارستان های تامین اجتماعی و بیمارستان هایی که ماموریت محور هستند؛ مانند بیمارستان های علوم پزشکی و… مراجعه کنید می بینید که خیل عظیمی از بیماران به این مراکز مراجعه می کنند و درمان می شوند، اما هیچ یک از این پزشکان در این مراکز نه به دنبال تبلیغات هستند، نه دیده شدن. شبانه روز در این مراکز برای درمان بیماران وقت می گذارند و از حریم خصوصی بیماران استفاده نمی کنند. قسمت اعظم جامعه پزشکان هم، همین پزشکانی هستند که بدون آنکه دیده شوند و تبلیغات کنند، زحمت می کشند و کار می کنند.»
این پزشک متخصص ادامه می دهد: «سازمان نظام پزشکی در حیطه وظایفی که دارد تمام سازوکارهای حفظ حریم خصوصی را پیش بینی کرده است. مثل اینکه پزشکان تا کجا می توانند ورود داشته باشند، تا چه حدی می توانند از اطلاعات بیمار استفاده کنند؟ همه چیز درواقع مشخص است، اما لازم است بین همکاران نظام پزشکی، وزارت بهداشت و قوه قضاییه هماهنگی صورت بگیرد تا تعداد کمی از همکاران ما که این الزامات را رعایت نمی کنند، ملزم شوند تا از حریم خصوصی بیماران سوءاستفاده نکنند. در عین حال نباید از یاد برد که جامعه پزشکی در حفظِ اصلِ رازداری، تعهد و رعایت اخلاق حرفه ای پایدار بوده و همواره مدافع حقوق بیماران است و اگر عده انگشت شماری قوانین را رعایت نکرده و تخلف می کنند، نباید آن را به کل جامعه پزشکی تعمیم داد.»
اسرار پزشکی رابطه مستحکم بیمار و پزشک است
محمود عباسی، رییس انجمن علمی حقوق پزشکی ایران، رییس مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رییس اندیشکده بین المللی کرامت انسانی هم در مورد «چرا»یی جرم بودن افشای اسرار پزشکی به «شهروند» می گوید: «علت این است که اسرار پزشکی رابطه مستحکم بیمار و پزشک را تشکیل می دهد. از ابتدای تاریخ هم به همین صورت بوده است. یعنی می توان گفت از همان زمانی که نخستین بیمار برای رفع آلام خودش به پزشک مراجعه کرد، اخلاق پزشکی هم شکل گرفت و به تدریج اطمینان بین پزشک و بیمار ایجاد شده است.»
پایبندی به اصل رازداری
چرا پایبندی به اصل رازداری در روابط پزشک و بیمار مهم است؟ این پرسشی است که رییس مرکز تحقیقات اخلاق و حقوقِ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پاسخ به آن می گوید: «اساسا پایه و بنیان رابطه پزشک و بیمار را رازداری تشکیل می دهد. اگر این ارزش های اخلاقی حاکم بر رابطه پزشک و بیمار نباشد، بیماران اطمینان نمی کنند تا نزد پزشکان بروند. اگر اطلاعاتی را که پزشک از بیماران دارد، افشا کند ممکن است باعث سرافکندگی بیمار در خانواده یا جامعه شود. در هرصورت هر انسانی یک رازی دارد، حریم خصوصی دارد و حقِ خلوت دارد؛ اینها باید محفوظ بمانند. این اسرار بسترها و زمینه هایی هستند که کسی نباید به خودش اجازه بدهد تا در مسایل شخصی، فردی و حقوق شخصی افراد ورود پیدا کند. »
مجازات پزشکانی که ناقض اصل رازداری هستند
مجازات پزشکانی که اسرار بیماران خود را فاش می کنند، چیست؟ عباسی در این خصوص به «شهروند» می گوید: «فلسفه پیشگیری یا خودداری از انتشار اسرار بیماران به حمایت قانونگذار از اخلاقِ پزشکی برمی گردد. از این طریق قانونگذار خواسته است بر یک امر اخلاقی صحه بگذارد و یک عامل بازدارنده و پیشگیرانه در برابر افشای اسرار بیماران ایجاد کند.
براساس ماده 648قانون مجازات اسلامی، مجازات پزشکان، ماماها حتی داروسازانی که اسرار بیماران را فاش کرده اند از سه ماه و یک روز تا یک سال حبس محکوم می شوند و یک میلیون و پانصد هزار تومان تا 6میلیون تومان هم جزای نقدی درنظر گرفته شده است، البته این مجازات محدود به اطباء و شاغلان بخش بیمارستانی و درمانی ازجمله ماماها، داروسازها و پزشکان نمی شود بلکه این مجازاتی است برای تمام کسانی که حق امانتداری را در حیطه کاری خود رعایت نکرده اند. سایر افرادی هم که محرم اسرار دیگران تلقی می شوند همچون وکیل و قاضی اگر مبادرت به نقض رازداری بکنند، مجرم شناخته می شوند و تحتِ تعقیب کیفری قرار خواهند گرفت. ضمن اینکه این موضوع تخلفِ انتظامی هم هست یعنی هم نقض قاعده رازداری و یک امر غیراخلاقی و غیرقابل توجیه است و هم اینکه تخلف انتظامی هم شمرده می شود.
با شکایت بیماران، پرونده تشکیل می شود و در دادسرای انتظامی نظام پزشکی و هیات های بدوی تجدیدنظر و انتظامی نظام پزشکی تحت رسیدگی قرار می گیرد. همچنین طبق مواد 28 و 29 قانون سازمان نظام پزشکی، سهل انگاری در انجام وظایف قانونی به وسیله شاغلین حرفه پزشکی و وابسته به پزشکی تخلف محسوب و متخلفین با توجه به شدت و ضعف عمل ارتکابی و تعدد و تکرار آن از توبیخ کتبی گرفته تا جزای نقدی و محرومیت از حقوق اجتماعی مجازات می شوند. مجازات پزشک در هیات های انتظامی براساس میزان وسعت تخلف، تصمیم گیری می شود.»
او معتقد است که نقض حقوق بیمار چه در فضای مجازی و چه در فضای حقیقی تفاوتی ندارد و برای متخلفان از سوی قانونگذار مجازات در نظر گرفته شده است: «هیچ تفاوتی ندارد که نقض قاعده رازداری و افشای اسرار بیماران در فضای حقیقی رخ دهد یا فضای مجازی، البته امروز شاهد ولنگاری و ناهنجار اجتماعی در فضای مجازی هستیم که به صورت افسارگسیخته موجباتی را فراهم کرده که ما در این فضا شاهد نقض اسرار بیماران باشیم. در هر صورت با خاطی برخورد می شود و تحت پیگیری قضایی قرار می گیرد.»
رییس اندیشکده بین المللی کرامت انسانیت، اسرار بیماران را حق الناس می داند و تصریح می کند: «فراموش نکنیم که با افشای راز بیماران بر لبه تیغ حرکت می کنیم و همیشه مراقب باشیم مبادا اسرار پزشکی را فاش کنیم. ما حق نداریم بدون اجازه فرد یا اولیای قانونی کودک، تصاویر و اسرار بیمار را منتشر کنیم.»
انتهای پیام
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "مزایده اسرار بیماران در صفحات مجازی «پزشک بلاگرها»" هستید؟ با کلیک بر روی عمومی، اگر به دنبال مطالب جالب و آموزنده هستید، ممکن است در این موضوع، مطالب مفید دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "مزایده اسرار بیماران در صفحات مجازی «پزشک بلاگرها»"، کلیک کنید.