وزیر جدید بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حالی نظام سلامت را تحویل گرفته که علاوه بر اعتراض پرستاران در نقاط مختلف کشور، وضعیت مهاجرت پزشکان و کادر بهداشت و درمان، مشکلات رزیدنت ها و دستیاران پزشکی، عدم پرداخت به موقع حقوق نیرو های بهداشت و هزینه های کمرشکن سلامت، بحران دارو نیز به ارث رسیده است.
در شرایطی روز داروساز را پشت سر گذاشتیم که سازمان غذا و دارو در چند هفته اخیر به رای دیوان عدالت اداری مبنی بر مجوز تاسیس داروخانه توسط غیرداروسازان نیز گردن گذاشته و به گفته «سیدحیدر محمدی» رئیس سازمان غذا و دارو، این سازمان علاوه بر تمکین در برابر این رای، هم زمان برای اصلاح آن در حال مذاکره با قضات دیوان عدالت اداری است.
اما بحران دارو چیست و چرا طرح های خلق الساعه ای مانند دارویار نتوانستند کوه مشکلات بیماران را سبک تر کرده و حالا بار اضافه ای بر دوش آن ها شده است؟
بازار دارویی کشور بر اساس آمار های رسمی سازمان غذا و دارو
براساس آمارنامه سازمان غذا و دارو، ارزش ریالی بازار داروی ایران در سال ۱۴۰۲ نزدیک به یک هزار و ۵۹۳ هزار میلیارد ریال اعلام شده که معادل بیش از ۱۵۹ همت می شود و از نظر عددی نیز معادل ۵۲.۹ میلیارد عدد است. در بازار دارویی ایران در سال گذشته، ۲۹۹ شرکت تامین کننده، ۳۹ شرکت پخش فعالیت کردند. تعداد پروانه های دارویی، یک هزار و ۸۳ مورد و تعداد ژنریک دارویی یا کد دارو، دو هزار و ۲۷ مورد بوده است.
ارزش ریالی بازار دارویی در دارو های تولید داخل معادل یک هزار و ۲۸۷ هزار میلیارد ریال و در دارو های وارداتی نیز معادل ۳۰۶ هزار میلیارد ریال اعلام شده است
بر این اساس، ارزش ریالی بازار دارویی در دارو های تولید داخل معادل یک هزار و ۲۸۷ هزار میلیارد ریال و در دارو های وارداتی نیز معادل ۳۰۶ هزار میلیارد ریال اعلام شده است.
دیدگاه ظفرقندی درباره وضعیت دارو چیست؟
«محمدرضا ظفرقندی» وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که حدود یک هفته پیش با کسب رای اعتماد از نمایندگان مجلس به ساختمان وزارت بهداشت رفته، در چند هفته اخیر اظهارنظر هایی درباره وضعیت دارو داشته است. او سوم شهریور در نخستین حضورش در ساختمان وزارت بهداشت به عنوان وزیر گفت: اولین اقدام ما حل فوری مشکلات در حوزه دارو و مطالبات پرستاران است که در این زمینه هماهنگی های لازم با سازمان برنامه و بودجه در دستور کار قرار دارد.
وزیر بهداشت همچنین در روز رای اعتماد در مجلس نیز درباره دارو گفته بود: «چالش سوم نظام سلامت، بحران دارو و تجهیزات پزشکی است؛ هر یک از مراحل تامین، توزیع و دسترسی و قیمت دارو با مشکلات متعدد روبه روست که برای حل آن ها راهکار های فوری و تصمیم های جدی لازم است. در همین دو روز گذشته خدمت دکتر عارف رسیدم و از ایشان خواستم به صورت فوری بتوانیم ۳۰۰ قلم کمبود دارو را با یک تزریق منابع فوری جبران کنیم.»
ظفرقندی در روز های پیش از کسب رای اعتماد نیز در مصاحبه ای درباره وضعیت دارو گفته بود: کمبود دارو یک مشکل جدی حوزه سلامت است که فقط به حوزه سلامت محدود نمی شود، بلکه این مشکل اجتماعی و امنیتی در کشور نیز هست که باید با اولویت ویژه به آن توجه شود. برنامه ای در سه سطح کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برای حوزه دارو دیده شده است؛ در کوتاه مدت دیدیم که در همین چند روز گذشته با پیگیری آقای رئیس جمهوری یک منابع مالی به میزان ۵۰ همت و منابع ارزی به مبلغ ۵۰۰ میلیون یورو برای نیاز های فوری دارویی در نظر گرفته شد.
وی افزود: ما نزدیک به ۳۰۰ قلم دارو در بازار کمبود داریم و اگر این حرکت فوری انجام نشود، در آینده نزدیک این تعداد بیشتر می شود. نیازمند اعمال اصلاحات سیستمی در حوزه دارو در میان مدت و بلندمدت هستیم. بحث تعارض منافع یکی از مشکلات جدی حوزه داروست و شخص رئیس جمهوری هم به دنبال آن است که با حل مساله تعارض منافع و ایجاد کانال سالم برای تهیه دارو این مشکلات کمتر شود.
او همچنین در روز داروساز در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: فعالان عرصه دارو، به ویژه در دوران تحریم های ناجوانمردانه و همه جانبه که اقتصاد، سلامت و اراده ملت شریف ایران را نشانه رفته اند، رسالت سنگینی بر دوش دارند. التیام درد دردمندان از راه افزایش ظرفیت صنعت دارو و تامین مواد اولیه می گذرد و ما به این مسیر باور داریم.
ارگان های زیادی بر حوزه دارو نظارت می کنند
«مهدی عبدوس» فعال حوزه تامین دارو در گفتگو با پژوهشگر ایرنا می گوید: مشکلی در حوزه دارو وجود دارد که همه از کنار آن با احتیاط رد می شوند و این مشکل، تعدد ارگان های نظارتی است. گاهی به دلیل فشار ارگان های نظارتی، شرکت ها با مشکلاتی مواجه می شوند. وزارت نفت هم این حجم از حاشیه ای که حوزه دارو تحمل می کند را ندارد. وزیر بهداشت باید تکلیف خود را با ارگان های نظارتی در حوزه دارو مشخص کند.
دارو و سلامت می تواند نقطه مثبت و همچنین پاشنه آشیل یک دولت باشد و این دو مرز بسیار به هم نزدیک است و هنر رئیس جمهوری و وزیر بهداشت، روشن کردن تکلیف در این زمینه است
وی ادامه می دهد: دارو و سلامت می تواند نقطه مثبت و همچنین پاشنه آشیل یک دولت باشد و این دو مرز بسیار به هم نزدیک است و هنر رییس جمهور و وزیر بهداشت، روشن کردن تکلیف در این زمینه است. وقتی دارو دچار کمبود شود، سایر ارگان ها پاسخگو نیستند و همه از وزارت بهداشت سوال می کنند.
امسال میزان تامین دارو از نظر عددی ۳۰ درصد کاهش یافت
وحید محلاتی «نایب رئیس هیات مدیره انجمن شرکت های پخش دارو و مکمل» در گفتگو با پژوهشگر ایرنا می گوید: نخستین کاری که باید در حوزه دارو به آن رسیدگی شود، کسری نقدینگی شدید در بازار است. ۵۰ همتی که قرار بود به دارو، شیرخشک و تجهیزات پزشکی پرداخت شود، هنوز پرداخت نشده است. از سال ۱۴۰۱ دولت با اجرای طرح دارویار و تغیر نرخ ارز، تصمیم گرفت خودش پرداخت کننده عمده بازار دارو شود که این کار انجام نشد.
وی ادامه می دهد: داروخانه ها از ابتدای امسال سهم مابه التفاوت ارز طرح دارویار را دریافت نکرده اند. باید همین روز ها ۱۵ تا ۲۰ همت به طور مستقیم در زنجیره تامین دارو تزریق شود تا کمبود ۳۰۰ قلم دارو افزایش نیابد، در غیر این صورت نیمه دوم امسال وضعیت بازار دارو خوب نخواهد بود. در چهار ماهه نخست امسال بازار دارویی کشور فقط دو درصد رشد ریالی داشته و میزان تامین دارو از نظر عددی بیش از ۳۰ درصد کاهش یافته است.
محلاتی می گوید: راه حل مشکلات دارو در سازمان غذا و دارو نیست؛ کسی نمی داند بودجه و ارز دارو چقدر خواهد بود و چه نوع ارزی تخصیص پیدا می کند. وزارت اقتصاد، بانک مرکزی و سازمان برنامه وبودجه اگر بخواهند تغییری در نرخ ارز بدهند، باید شرایط تامین ارز را مدیریت کنند.
تصمیم های حوزه دارو در خارج از سازمان غذا و دارو گرفته می شود
«بابک مصباحی» مدیرعامل یک شرکت داروسازی در گفتگو با پژوهشگر ایرنا می گوید: وزیر بهداشت باید شخص مناسبی را به عنوان رئیس سازمان غذا و دارو منصوب کند که ارتباط خوبی با بدنه دولت داشته باشد؛ زیرا بسیاری از تصمیم هایی که در حوزه دارو گرفته می شود، در خارج از سازمان غذا و دارو رخ می دهد.
وی ادامه می دهد: باید طرح های موجود در حوزه دارو بررسی شده و اگر برای صنعت دارو موثرند، حفظ شده و در غیر این صورت حذف شوند. وقتی طرح دارویار اجرا شد، گفتیم مشخص نیست منابع آن از کجا تامین می شود. وزارت بهداشت باید تصمیم بگیرد که طرح هایی مانند دارویار باید حفظ شده یا اصلاح شوند.
ضعف مدیریت و برنامه ریزی، دلیل کمبود صد ها قلم دارو
«محمدجواد کبیر» عضو فرهنگستان علوم پزشکی نیز در گفتگو با پژوهشگر ایرنا می گوید: سازمان غذا و دارو در مورد کیفیت برخی از دارو های تامینی باید احساس مسئولیت بهتری داشته باشد. بیش از کمبود نقدینگی، ضعف مدیریت در سیاست گذاری و برنامه ریزی باعث کمبود صد ها قلم دارو شده است. در زمان اجرای طرح دارویار، بی تدبیری رخ داد و یک شبه و بدون ارزیابی لازم، ارز دارو آزاد شد که سبب بروز مشکلاتی در تامین و واردات آنتی بیوتیک شد.
وی ادامه می دهد: نوعی عادی انگاری و ساده انگاری در حوزه دارو رخ داده و این وضعیت نیز ناشی از نفوذ افراد کم تجربه در حوزه برنامه ریزی دارو بوده است.
حوزه دارو به تنفس مصنوعی نیاز دارد
«هادی احمدی» مدیر روابط عمومی انجمن داروسازان ایران به پژوهشگر ایرنا می گوید: اکنون بیش از ۳۰۰ قلم کمبود دارو داریم، اما از نظر سازمان غذا و دارو، کمبود زیر ۱۰۰ قلم است. متاسفانه این سازمان آمار دقیقی در این زمینه ندارد. میزان چک برگشتی داروخانه ها در چهار ماهه نخست امسال به رقم بی سابقه ۳ همت رسیده؛ این وضعیت یعنی چرخه تامین دارو دچار مشکل شده است.
مدیرروابط عمومی انجمن داروسازان: اکنون بیش از ۳۰۰ قلم کمبود دارو داریم، اما از نظر سازمان غذا و دارو، کمبود زیر ۱۰۰ قلم است و باید در زمینه رفع کمبود دارو اقدام فوری انجام شود
وی ادامه می دهد: تامین اجتماعی نسبت به پرداخت مطالبات داروخانه ها اقدام نکرده و به تازگی مطالبات فروردین ماه امسال را پرداخت کرده است. حوزه دارو اکنون نیاز به تنفس مصنوعی دارد. وزیر بهداشت باید فورا اقدام کرده و تکلیف سازمان غذا و دارو را مشخص کند. آمار سازمان در گذشته متاسفانه درست نبوده است. اگر فوری اقدام نشود کمبود های دارویی از ۳۰۰ به ۶۰۰ قلم خواهد رسید.
همه اختیارات حوزه دارو به وزیر بهداشت سپرده شود
«مرتضی خیرآبادی» عضو هیات مدیره سندیکای صنایع دارو نیز به پژوهشگر ایرنا می گوید: ۲۲ نهاد دولتی در زمینه طرح دارویار درگیر بودند که بعد از اجرای طرح دنبال کار های خود رفتند و پشت طرح را خالی کردند و طرح دچار مشکل شد. باید ۱۰۰ همت در قالب طرح دارویار به زنجیره تامین دارو بر می گشت تا قیمت دارو افزایش نیابد، اما از این ۱۰۰ همت در عمل فقط ۵ همت برگشت. از ۵۰ همت تسهیلاتی هم که قرار بود بانک ها به شرکت های دارویی پرداخت کنند، هنوز هیچ تسهیلاتی پرداخت نشده است.
وی ادامه می دهد: سال گذشته با ۲.۵ میلیارد دلار داروی کشور را تامین کردیم، در حالی که ترکیه با جمعیت مشابه، ۲۲ میلیارد دلار برای دارو هزینه کرد. وزیر بهداشت باید مسئولیت تامین دارو را بپذیرد و همه اختیارات کشوری هم به او واگذار شود.
پول دارو را پرداخت کنند
«ابراهیم هاشمی» رئیس هیات مدیره انجمن شرکت های پخش دارو و مکمل نیز در مراسم بزرگداشت روز داروساز گفت: پاسخگویی در سازمان غذا و دارو، اما پول در جای دیگری است. از بهمن پارسال تا مرداد امسال بیش از ۴۲ همت پول به وزارت بهداشت داده شد که طبق توافق باید ۴۰ درصد آن به دارو پرداخت می شد، اما حتی یک ریال از آن پول به دارو داده نشد. میزان مطالبات حوزه دارو از دانشگاه های علوم پزشکی در مردادماه دوباره به حدود ۱۸ همت رسیده است.
جمع بندی
دارو خوش نیست؛ آن هم دارویی که باید به موقع به داد بیماران برسد. وضعیت صنعت داروسازی نیز به جایی رسیده که صدای تولیدکنندگان دارو را در آورده است. پرسش اینجاست که چرا وضعیت دارو در وزارت بهداشت به اینجا رسید؟
ماجرای کمبود دارو، تفاوت در تعریف و استاندارد است. به طور مثال سازمان غذا و دارو، کمبود برند را به عنوان کمبود محسوب نمی کند، اما انجمن های داروسازان، کمبود دارو های برند را هم در آمار خود لحاظ می کنند. پزشک و بیمار نیز کاری به این تفاوت تعریف ها و استاندارد ها ندارند، چون داروی برندی را که نوشته شده، پیدا نمی کنند و از طرفی برخی بیماران به برخی برند ها حساسیت داشته یا واکنش مناسبی ندارند و در نتیجه پزشک ترجیح می دهد برای آن بیمار، برند مشخصی را تجویز کند.
نکته مهم دیگر آنکه، در این گونه موارد باید راه انتقاد را برای رسانه ها باز گذاشت تا یک مشکل تبدیل به یک مساله و بحران نشود. اکنون ظفرقندی با این وضعیت وزارت بهداشت را تحویل گرفته و باید با کمک سایر سازمان ها و نهاد های مسئول، تلاش خود را به کار گیرد تا نسخه چالش های مهم این وزارتخانه، از جمله کمبود دارو را بپیچید.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "آیا ظفرقندی نسخه کمبود دارو را می پیچد؟" هستید؟ با کلیک بر روی پزشکی، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "آیا ظفرقندی نسخه کمبود دارو را می پیچد؟"، کلیک کنید.